STAN PRAWNY NA 18 GRUDNIA 2020 Kodeks etyki w poradni Opracował i zaktualizował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869 ze zm.), • Komunikat Nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz.Urz. MF z 2009 r. Nr 15 poz. 84), • Komunikat Nr 3 Ministra Finansów sprawie szczegółowych wytycznych w zakresie samooceny kontroli zarządczej dla jednostek sektora finansów publicznych (Dz.Urz. MF z 2011 r. Nr 11 poz. 2). Zgodnie ze standardami kontroli zarządczej przestrzeganie wartości etycznych jest jednym z elementów środowiska wewnętrznego, jakie funkcjonuje w jednostce organizacyjnej. Standardy wskazują, że osoby zarządzające i pracownicy powinni być świadomi wartości etycznych przyjętych w jednostce i przestrzegać ich przy wykonywaniu powierzonych zadań. Osoby zarządzające powinny wspierać i promować przestrzeganie wartości etycznych, dając dobry przykład codziennym postępowaniem i podejmowanymi decyzjami. Dyrektor jednostki oświatowej, tworząc kodeks etyki obowiązujący w placówce, może posiłkować się szczegółowymi wymaganiami zawartymi w wytycznych do samooceny kontroli finansowej z 2007 r. Nie jest to jednak wymagane, gdyż jak sama nazwa standardów wskazuje, dotyczą one kontroli finansowej, a nie zarządczej. Owe wymagania są formułowane w wytycznych następująco: • w kodeksie wskazano, jakie zachowanie uważane jest za wzorcowe lub jakie zachowanie uważane jest za niewłaściwe w określonych sytuacjach, • zapisy kodeksu odnoszą się np.: do właściwego wykorzystania zasobów, przyjmowania prezentów, kontaktów ze stronami postępowania, należytej staranności zawodowej, • w kodeksie wskazano przypadki konfliktu interesów, • zapisy kodeksu są sformułowane w sposób, który można uznać za zrozumiały dla ogółu pracowników, • zapisy kodeksu przyjętego w jednostce nie są sprzeczne z zapisami innych kodeksów etyki obowiązujących w jednostce, np. kodeksu etyki służby cywilnej, • znajomość kodeksów etyki obowiązujących w jednostce jest okresowo potwierdzana przez pracowników, • pracownicy rozumieją, jakie zachowanie jest właściwe, a jakie niewłaściwe, jakie konsekwencje może spowodować niewłaściwe zachowanie, a także jakie działania należy podjąć, jeżeli staną się świadomi niewłaściwego zachowania. Ponadto z wytycznych do samooceny kontroli zarządczej wynika również konieczność wprowadzenia kodeksu, z uwagi na fakt, iż zawarte w ankietach samooceny pytania odnoszą się bezpośrednio do wartości etycznych. Przykładowo w ankiecie samooceny kierownika zawarto pytania następujące: • Czy pracownicy są informowani o zasadach etycznego postępowania? • Czy wie Pani/Pan, jak należy się zachować, w przypadku gdy będzie Pani/Pan świadkiem poważnych naruszeń zasad etycznych obowiązujących w jednostce? Z kolei ankieta samooceny dla pracowników zadaje następujące pytania: • Czy wie Pani/Pan, jakie zachowania pracowników uznawane są w jednostce za nieetyczne? • Czy wie Pani/Pan, jak należy się zachować w przypadku, gdy będzie Pani/Pan świadkiem poważnych naruszeń zasad etycznych obowiązujących w jednostce? • Czy Pani/Pana zdaniem osoby na stanowiskach kierowniczych przestrzegają i promują własną postawą i decyzjami etyczne postępowanie? Aby udzielić pozytywnej odpowiedzi na te pytania, niezbędne jest wprowadzenie aktu informującego o wartościach etycznych – może on przyjąć formę kodeksu. Jakkolwiek w poradniach zatrudnieni są zarówno nauczyciele, jak i pracownicy samorządowi, a więc osoby należące do odrębnych grup zawodowych, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby w poradni obowiązywał jeden kodeks etyki, właściwy dla wszystkich pracowników. Nie musi on również zawierać wszystkich elementów wskazanych przytoczonymi wyżej zapisami wytycznych do samooceny, musi on jednak spełniać swoją rolę zapobiegania powstawaniu w jednostce sytuacji etycznie dwuznacznych. Przykładowy kodeks etyki powinien zostać przyjęty w drodze zarządzenia dyrektora.