OPUBLIKOWANO: 1 GRUDNIA 2015

Mobbing. Część I: definicja, historia i fazy

Opracował: dr Patryk Kuzior, doktor nauk prawnych, specjalista m.in. w zakresie prawa oświatowego, urzędnik zajmujący stanowisko kierownicze w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego, autor wielu opracowań naukowych z zakresu prawa, wykładowca akademicki

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).

Bezpieczeństwo środowiska pracy to nie tylko kwestia zapewnienia odpowiednich warunków w aspekcie eliminacji fizycznych zagrożeń życia i zdrowia pracowników, zapobiegania wypadkom i reagowania na zaistniałe sytuacje kryzysowe. Nie jest więc jedynie tym, co realizuje obowiązujący program szkoleń z zakresu BHP. To także zagadnienia związane z tzw. ryzykiem psychospołecznym, które może powodować urazy psychiczne lub fizyczne. Stres i przemoc, a nierzadko oba te zjawiska naraz, są realnymi problemami występującymi w środowisku pracy.

Stres i przemoc

O stresie w miejscu pracy – wg Państwowej Inspekcji Pracy – można mówić wtedy, kiedy zarówno pracownicy, jak i pracodawcy odczuwają dyskomfort psychiczny dotyczący warunków i/lub wymagań pracy, przekraczający w danej chwili możliwości radzenia sobie z nim. Trudno wymienić wszystkie czynniki wywołujące ten stan. Do głównych jego źródeł należy zaliczyć:

• nadmierne, ale także niedostateczne obciążenie obowiązkami zawodowymi,
• brak uznania dla zaangażowania i efektów działania,
• niepewność,
• bariery komunikacyjne, w tym również niemożność wyrażania opinii, zwłaszcza skarg i krytycznych uwag dotyczących warunków pracy,
• zbyt dużą odpowiedzialność,
• brak konkretyzacji zadań i kompetencji,
• złą atmosferę,
• brak wsparcia ze strony innych osób,
• niezdrową rywalizację (tzw. wyścig szczurów),
• niedostateczną kontrolę,
• uprzedzenia i dyskryminację,
• przemoc ze strony współpracowników.

Zjawisko przemocy w miejscu pracy występuje wtedy, gdy co najmniej jeden pracownik (niezależnie od zajmowanego stanowiska) jest atakowany w okolicznościach związanych z zatrudnieniem. Sytuacja ta stanowi z jednej strony źródło stresu (dla osoby, która jej doświadcza, jak i dla tych wszystkich, którzy zdają sobie sprawę o jej stosowaniu), z drugiej zaś – stres jako powód napięć i problemów emocjonalnych może rodzić agresję w stosunku do współpracowników, a więc stanowić czynnik wyzwalający przemoc. Ta ostatnia przybiera różne formy, z których szczególną jest mobbing.

Definicja

Słowo „mobbing” tłumaczy się najczęściej poprzez odwołanie się do angielskiego czasownika to mob, oznaczającego: 1. napastować, oblegać (o tłumie); 2. szykanować, dokuczać, napadać, atakować. Można je wywieść także od łacińskiego określenia mobile vulgus