Jak motywować dzieci przedszkolne do nauki?

Zadaniem przedszkola jest przygotować dzieci do nauki w szkole. Niektóre dzieci są zdolniejsze od innych, szybko uczą się nowych rzeczy, zadziwiają nas wykraczającymi poza ich wiek osiągnięciami w zakresie matematyki, muzyki itd. Mówimy często o tych dzieciach, że są uzdolnione. Są też dzieci, które nie zadziwiają nas w żaden sposób . Dochodzimy wtedy często do wniosku, że są "po prostu przeciętne" i już napiętnowane perspektywą edukacyjnej porażki czy braku większych sukcesów w szkole. Każdy z nas od czasu do czasu myśli o dzieciach i ocenia ich umiejętności w taki właśnie sposób. Co ma więc zrobić nauczyciel w przedszkolu, by wszyscy jego wychowankowie mieli szansę na sukces na późniejszych etapach edukacyjnych? Jednym z zadań nauczyciela w tym zakresie jest umiejętne motywowanie dzieci do nauki. Pomocne mogą w tym byc dwie metody: sentencji i amortyzowania. Przed ich omówieniem kilka słów poświęćmy jednak samej motywacji.

Motywacja - to czynnik nadający energię zachowaniu człowieka i ukierunkowujący je. Motywacja jest procesem regulacyjnym, który steruje zachowaniem człowieka tak, aby osiągnął on określony cel.

Istnieją dwa rodzaje motywacji: wewnętrzna i zewnętrzna.

Motywacja wewnętrzna stymuluje określoną aktywność na skutek odpowiedniego systemu potrzeb oraz wartości reprezentowanych przez daną osobę; oznacza wykonywanie zadań przede wszystkim ze względu na osobiste zainteresowania oraz indywidualną potrzebę zrobienia czegoś po swojemu, a także odkrywania nowych rzeczy. Znaczenie motywacji wewnętrznej w codziennej aktywności jest trudne do przecenienia. Stanowi ona nieodzowny warunek zarówno codziennego zaangażowania, jak i podstawę do osiągania mniejszych i większych sukcesów. Stanowi źródło radości i zadowolenia z podejmowanych działań. Motywacja wewnętrzna sprawia, że wysiłek, który wkładamy w naukę, wydaje nam się mniejszy oraz prowadzi do znacznego podwyższenia zainteresowania własną działalnością i powoduje, że zaczynamy lubić uczyć się. Wymienione tu pozytywne zjawiska nawzajem korzystnie na siebie wpływają, podnosząc przy tym skupienie i koncentrację na wybranych sprawach.

Dzieci w wieku przedszkolnym najwięcej uczą się poprzez zabawę. Aktywne spędzanie czasu i przyswajanie wiedzy są w tym wieku ściśle ze sobą powiązane, jako że ciało, umysł i system nerwowy dziecka w szybkim tempie się rozwijają. Nauczyciel powinien zachęcać dzieci do zabawy układankami, plasteliną, grami planszowymi, klockami i innymi zabawkami wymagającymi manipulowania niewielkimi elementami. Pomoże to dzieciom rozwijać koordynację wzrokowo-ruchową, niezbędna przy późniejszej nauce pisania. Od czasu do czasu należy pozwalać przedszkolakom robić różne rzeczy po swojemu, a nie zgodnie z zaleceniami nauczyciela. Dzieci powinny dowiedzieć się od nas, że większość rzeczy można zrobić na wiele sposobów, dlatego należy pozwalać dzieciom na wykonanie określonych zadań w zaproponowany przez nie sposób.

Motywacja zewnętrzna występuje wtedy, kiedy swoją aktywność odbieramy jako zadania realizowane pod przymusem zewnętrznym. Z motywacją zewnętrzną wiąże się przede wszystkim rozbudowany na różne sposoby system nagród i kar, połączony ze szczegółowym informowaniem o warunkach otrzymania jednych albo drugich. Rodzi się tutaj zjawisko uczenia się dla kogoś: dla rodziców, by spełnić ich oczekiwania i niezrealizowane ambicje; dla nauczycieli, by nas lubili i pozytywnie oceniali itd. Nikt nie lubi być zewnętrznie sterowany. Stąd nauka bazująca jedynie na motywacji zewnętrznej nie przynosi na ogół zbyt dobrych rezultatów. Wiele badań i obserwacji potwierdza wręcz ujemny wpływ motywacji zewnętrznej na jakość i skuteczność działania.

Nauka opiera się zawsze na ciekawości, niezależnie od tego, czy uczy się dziecko, czy dorosły. Ciekawość jest warunkiem motywacji, motywacja do czegoś nowego oznacza wprowadzenie zmian, a warunkiem zmian jest poczucie bezpieczeństwa, ponieważ bez niego nie odważylibyśmy się na zaryzykowanie czegoś nowego. To poczucie bezpieczeństwa musi być tak stabilne, aby było bezustannie odczuwane. Warunkiem poczucia takiego bezpieczeństwa jest zaufanie. Nie ma motywacji do poznawania wciąż nowych rzeczy, jeśli dziecko boi się nauki, boi się zmian.