Wypadek w drodze do pracy i z pracy

OPUBLIKOWANO: 15 WRZEŚNIA 2015

Opracowała: Joanna Swadźba, prawnik

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748),
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 924),
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).

Nie tylko w miejscu pracy, ale także poza pracą pracownik może ulec wypadkowi. W takiej sytuacji istotne jest ustalenie, czy dany wypadek miał miejsce w drodze do lub z pracy, ponieważ tylko wówczas można ustalić dodatkowe świadczenia przysługujące pracownikowi.

Definicja wypadku w drodze do lub z pracy

Definicję wypadku w drodze do lub z pracy określa art. 57b ust. 1 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z tym przepisem za taki wypadek uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Ponadto według art. 57b ust. 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za drogę do pracy lub z pracy uważa się – oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu – również drogę do miejsca lub z miejsca:

innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
zwykłego spożywania posiłków,
odbywania nauki lub studiów.

Zgodnie z powołaną wyżej definicją wypadku w drodze do lub z pracy, aby zdarzenie zostało uznane za taki wypadek, muszą być spełnione takie warunki, jak: nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna, związek z drogą do lub z pracy, przy czym droga ta powinna być najkrótsza albo najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych i nieprzerwana. Wszystkie te przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, aby można dane zdarzenie zaliczyć jako wypadek w drodze do lub z pracy. Aby prawidłowo móc zakwalifikować zdarzenie jako wypadek w drodze do lub z pracy, warto omówić szczegółowo przesłanki warunkujące zaliczenie danego zdarzenia do takiego wypadku.

Nagłość zdarzenia i przyczyna zewnętrzna

Nagłość zdarzenia wywołana przyczyną zewnętrzną oznacza, że zdarzenie nie może przejawiać się w postaci powolnego rozwoju objawów chorobowych, co jest charakterystyczne dla chorób zawodowych lub pracowniczych, ale oznacza krótkie, najczęściej jednorazowe, gwałtowne działanie przyczyny zewnętrznej (por. Wyrok Sądu Najwyższego z 16 lutego 2000 r., II UKN 425/99, OSNAPiUS 2001 Nr 16 poz. 521). Przykładami nagłych zdarzeń są: wypadek komunikacyjny, upadek czy pogryzienie przez zwierzę. Ponadto, jak wskazał w jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy, pobicie pracownicy odbywającej drogę z pracy do domu jest wypadkiem w drodze z pracy, bez względu na przyczynę pobicia (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1980 r., III UZP 9/80, OSNCP 1981, Nr 5, poz. 73). Natomiast przyczyną zewnętrzną zdarzenia może być każdy czynnik zewnętrzny, tj. niewynikający z wewnętrznych właściwości człowieka, zdolny wywołać w istniejących warunkach szkodliwe skutki – w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (por. Wyrok Sądu Najwyższego z 18 sierpnia 2009r., I PK 18/09). Przyczyną zewnętrzną jest więc np. śliska nawierzchnia, będąca przyczyną wypadku pracownika.

Droga do pracy lub z pracy