Przygotowanie przemówienia

1. Gromadzenie materiału

Przygotowanie przemówienia powinno być operacją kilkuetapową. W czasach antycznych wyróżniano owych etapów pięć. Były to inventio (czyli znalezienie pomysłu na wystąpienie, zebranie materiału), dispositio (czyli planowanie, komponowanie materiału), elocutio (tzn. nadanie materiałowi odpowiedniej formy stylistycznej), memoria (pamięciowe opanowanie materiału) i pronuntatio (wygłoszenie mowy).

Przygotowanie przemówienia zaczynamy naturalnie od gromadzenia materiału. Można to robić różnymi metodami. Na początek warto zastosować metodę tzw. burzy mózgu (ang. "brainstorming") i spisać wszystkie uwagi, które spontanicznie kojarzą nam się z danym tematem. W ten sposób tworzymy sobie swoistą bazę zagadnień, które weźmiemy pod uwagę. Oczywiście w ciągu dalszej pracy ta wstępna lista ulegnie modyfikacji. Po ustaleniu tezy przemówienia okaże się bowiem, że część z nich nie pasuje do przyjętej przez nas koncepcji i zrezygnujemy z nich. Niemniej jednak sporządzenie sobie takiego wstępnego katalogu spraw wartych uwzględnienia jest bardzo dobrym sposobem rozpoczęcia pracy nad przemówieniem.

Aby dobrze przeselekcjonować zgromadzony metodą burzy mózgu materiał, warto skonsultować temat z innymi ludźmi. Być może patrzą oni na interesujące nas zagadnienie z innego punktu widzenia i zwrócą naszą uwagę na aspekty, których sami nie uwzględniliśmy. Niekiedy dostarczą również cennych informacji, które trudno byłoby zdobyć z innych źródeł. Na przykład, jeśli przygotowujemy przemówienie z okazji jubileuszu któregoś z pracowników, warto byłoby powiedzieć coś o jego życiu, osiągnięciach, współpracy z kolegami, zainteresowaniach, hobby - tylko pytając bliskie mu osoby, dotrzemy do takich wiadomości.

W przypadku planowania wystąpień, które mają mieć charakter nie okolicznościowy, lecz - nazwijmy to - wykładowy, szkoleniowy, ważnym punktem przygotowań musi być zebranie materiałów na dany tematu opublikowanych w fachowych czasopismach i literaturze. Nie wystarczy jednak proste zreferowanie ich treści. Trzeba pamiętać, że słuchacze oczekują od mówcy nie tyle informacji (które mogą przecież sami zdobyć, tą samą, co my metodą), ale tego, że zaprezentuje swoje poglądy w danej kwestii. Dlatego przygotowując się do wystąpienia, musi on dopowiedzieć sobie na pytanie, jaki jest jego stosunek do przedstawianego problemu, jakie wywołuje on w nim emocje. Musi gruntownie przeanalizować materiał lub osobę, o której chce mówić. Musi wypracować sobie własne zdanie i wiedzieć, jaki jest jego punkt widzenia na daną sprawę lub jaki jest jego stosunek do danej osoby.

2. Porządkowanie i analiza materiału

W tym momencie wkracza się już w drugi etap przygotowań do wystąpienia, tzn. w etap porządkowania i analizowania materiału. Na tym etapie mówca musi rozważyć, jakie problemy i argumenty są dla niego decydujące, które ze zgromadzonych informacji wykorzysta w swoim przemówieniu, a które odrzuci oraz jak je rozplanuje. Bardzo ważnym jest, by dowiedział się, ile ma do dyspozycji czasu. To czas bowiem w dużej mierze decyduje o tym, w jaki sposób powinien opracować temat. Drugim ważnym kryterium, które musi uwzględnić, są słuchacze. Mówca powinien postarać się ich poznać i tak dobrać słowa, i sformułowania, by po pierwsze - zbudować tekst przyswajalny słuchowo, po drugie zaś - nawiązać nić porozumienia między sobą a audytorium. Należy jednak unikać fałszywego patosu. Słuchacz bardzo szybko zauważa w przemówieniu fałsz, łatwo rozpoznaje, co zostało powiedziane szczerze i uczciwie, a co tylko po to, by mu się przypodobać. Mówca, który chce odnieść sukces, musi szanować swoich słuchaczy.

3. Kompozycja tekstu

Trzeci etap pracy nad przemówieniem to kompozycja tekstu.