STAN PRAWNY NA 7 MAJA 2019 Prowadzenie dokumentacji w zespole szkół Opracował i zaktualizował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.). Połączenie samorządowych szkół w zespół umożliwiają regulacje zawarte w art. 91 Ustawy Prawo oświatowe. Stosownie do ust. 1 tego przepisu organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w zespół. Połączenie nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół lub placówek, o ile statut zespołu nie stanowi inaczej. Aby zatem ustalić, jakie typy szkół mogą zostać ze sobą połączone, należy odwołać się do treści art. 18 Prawa oświatowego, w którym wymieniono ośmioletnią szkołę podstawową oraz szkoły ponadpodstawowe: • czteroletnie liceum ogólnokształcące, • pięcioletnie technikum, • trzyletnią branżową szkołę I stopnia, • trzyletnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy, • dwuletnią branżową szkołę II stopnia, • szkołę policealną dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe, o okresie nauczania nie dłuższym niż dwa i pół roku. W jeden zespół można zatem połączyć szkoły różnych typów. Mniejsze możliwości połączenia będzie zatem miała gmina, jako prowadząca szkoły podstawowe, a większe powiat, jako organ prowadzący szkoły ponadpodstawowe. Miasto na prawach powiatu ma natomiast największe możliwości utworzenia zespołów, ponieważ prowadzi ono szkoły wszystkich typów, które oczywiście mogą być połączone w zespół. Ważne jest jedynie, że w ramach jednego zespołu może wchodzić wyłącznie jedna szkoła danego typu. Warto natomiast zwrócić uwagę, że Prawo oświatowe umożliwia łączenie w zespół szkół prowadzonych przez różne organy prowadzące. Zgodnie z art. 91 ust. 8 utworzenie zespołu, w którego skład wchodzą szkoły lub placówki albo szkoły i placówki prowadzone przez różne organy, może nastąpić po zawarciu porozumienia między tymi organami. Porozumienie powinno określać, który z organów będzie wykonywać zadania organu prowadzącego, sposób finansowania oraz tryb rozwiązania zespołu. Ponieważ kompetencje organu prowadzącego wymienione w art. 91 ust. 1 wykonuje rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa, to utworzenie zespołu szkół następuje w drodze uchwały. Należy przy tym pamiętać o zastrzeżeniu poczynionym przez ustawodawcę w art. 91 ust. 9, zgodnie z którym połączenie w zespół oraz włączenie do zespołu szkoły lub placówki jest dokonywane 1 września danego roku. Przepis art. 91 Prawa oświatowego wprost umożliwia również tworzenie zespołów szkolno- -przedszkolnych. Zgodnie z ust. 2 tej regulacji organ prowadzący może połączyć w zespół prowadzoną przez siebie szkołę podstawową z prowadzonymi przez siebie przedszkolami mającymi siedzibę na obszarze objętym obwodem tej szkoły. Ustawodawca nie wymaga również od organu prowadzącego uzyskania zgody kuratora oświaty na połączenie szkół w zespół, jak również wyraźnie zastrzega, że do utworzenia zespołu lub włączenia szkoły do zespołu nie stosujemy art. 89 dotyczącego m.in. przekształceń szkół. Oznacza to, że zespół jest tworzony bez konieczności stosowania skomplikowanej procedury przekształcenia, wymagającej powiadomienia rodziców i kuratora na co najmniej sześć miesięcy przed terminem przekształcenia. Dokumentacja w zespole szkół Podkreślić należy, że jakkolwiek połączenie szkół w zespół tworzy możliwość np. prowadzenia jednej księgowości dla zespołu, a nie dla poszczególnych szkół wchodzących w jego skład, to jednak utworzenie zespołu nie oznacza, że od tej pory szkoły pod względem funkcjonalnym w każdym aspekcie działają jako jedna jednostka. Można wskazać szereg procedur i dokumentacji, które pozostają odrębne dla każdej z połączonych w zespół szkół. Przede wszystkim należy tu ponownie zwrócić uwagę na treść art. 91 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe, stosownie do którego połączenie nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół lub placówek, o ile statut zespołu nie stanowi inaczej. Statut zespołu może zatem decydować o utworzeniu w ramach zespołu jednej rady pedagogicznej, wspólnej rady rodziców oraz rady zespołu zamiast poszczególnych rad szkół i wspólnego samorządu uczniowskiego. Jeżeli tak się stanie, wówczas rada pedagogiczna zespołu będzie miała obowiązek ustalenia regulaminu swojej działalności. Jeżeli jednak statut zespołu nie zadecyduje o utworzeniu jednej rady pedagogicznej, wówczas w każdej z połączonych szkół nadal będzie funkcjonować jej rada pedagogiczna, a zasady jej działalności będą określać dotychczasowe regulaminy, również odrębne w każdej ze szkół. W zależności od tego, jak wygląda organizacja rad pedagogicznych w danym zespole, różnie będzie też wyglądać realizacja obowiązku, zgodnie z którym zebrania rady pedagogicznej są protokołowane. W zespołach szkół, których statuty nie stanowią o utworzeniu wspólnej rady pedagogicznej, protokoły powstawać będą w odrębnych radach pedagogicznych. Podobne zasady będą dotyczyć pozostałych organów społecznych szkół połączonych w zespół. Przykładowo: zgodnie z art. 81 ust. 8 Prawa oświatowego rada szkoły uchwala regulamin swojej działalności oraz wybiera przewodniczącego. Przepis ten nakazuje również protokołowanie zebrań rady. Należy tu jeszcze zwrócić uwagę na treść art. 80 ust. 3, zgodnie z którym w celu wspierania działalności statutowej szkoły rada szkoły może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych źródeł. Zasady wydatkowania funduszy rady szkoły określa regulamin działalności rady. W przypadku gdy w danym zespole nie działa jedna rada zespołu, wówczas rady poszczególnych szkół mają prawo odrębnie gromadzić środki z dobrowolnych składek. Uregulowania statutowe Istotną regulację zawiera art. 91 ust. 6 Prawa oświatowego, zgodnie z którym w zakresie uregulowanym odmiennie w statucie zespołu tracą moc postanowienia zawarte w statutach połączonych szkół lub placówek. Statut zespołu jest nadawany wraz z jego utworzeniem przez organ prowadzący, ale ta regulacja oznacza, że nie musi on zawierać wszystkich tych elementów, jakie wymienia art. 98 Prawa oświatowego. Zgodnie z tym przepisem statut szkoły zawiera w szczególności: • nazwę i typ szkoły oraz jej siedzibę, a w przypadku gdy szkoła wchodzi w skład zespołu szkół – także nazwę tego zespołu, • imię szkoły, o ile zostało nadane, • nazwę i siedzibę organu prowadzącego szkołę, • cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz sposób ich wykonywania, w tym w zakresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, umożliwiania uczniom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia, • organy szkoły oraz ich szczegółowe kompetencje, a także szczegółowe warunki współdziałania organów szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów między nimi, • organizację pracy szkoły, w tym organizację oddziałów sportowych, mistrzostwa sportowego, dwujęzycznych, integracyjnych, specjalnych i klas wstępnych, o których mowa w art. 25 ust. 3, z uwzględnieniem organizacji nauczania i oceniania w tych klasach, oraz organizację nauczania języka mniejszości narodowych, mniejszości etnicznych lub języka regionalnego, jeżeli szkoła takie oddziały lub nauczanie prowadzi, organizację wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, jeżeli szkoła takie wspomaganie prowadzi, a także zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, jeśli szkoła takie zajęcia prowadzi, • zakres zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy i nauczyciela bibliotekarza, oraz innych pracowników szkoły, w tym także zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, a także sposób i formy wykonywania tych zadań dostosowane do wieku i potrzeb uczniów oraz warunków środowiskowych szkoły, • szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów, o którym mowa w art. 44b Ustawy o systemie oświaty, • nazwę zawodu lub zawodów, w których kształci szkoła – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, • szczegółową organizację praktycznej nauki zawodu – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, • organizację zajęć edukacyjnych w ramach kształcenia zawodowego – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, • organizację pracowni szkolnych, w szczególności pracowni ćwiczeń praktycznych, pracowni symulacyjnych oraz warsztatów szkolnych dla realizacji zajęć praktycznych, jeżeli szkoła takie pracownie i warsztaty posiada, • organizację dodatkowych zajęć dla uczniów, zwiększających szanse ich zatrudnienia, jeżeli szkoła takie zajęcia prowadzi, • organizację kształcenia ogólnego i zawodowego w przypadku pracowników młodocianych – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, • określenie formy kształcenia – stacjonarnej lub zaocznej – w przypadku szkoły dla dorosłych, • organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, • prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia, • rodzaje nagród i warunki ich przyznawania uczniom oraz tryb wnoszenia zastrzeżeń do przyznanej nagrody, • rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary, • przypadki, w których dyrektor szkoły podstawowej może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły, • sposób organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu, • formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych jest potrzebna pomoc i wsparcie, • organizację biblioteki szkolnej oraz warunki i zakres współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami oraz innymi bibliotekami, • organizację internatu, o ile został w szkole zorganizowany, • organizację świetlicy z uwzględnieniem warunków wszechstronnego rozwoju ucznia – w przypadku szkoły podstawowej i szkoły prowadzącej kształcenie specjalne, • warunki stosowania sztandaru szkoły, godła szkoły oraz ceremoniału szkolnego, o ile zostały ustanowione. Statut zespołu zatem nie musi wskazywać np. przypadków, w których uczeń może zostać skreślony z listy. Jeżeli nie zawiera takich regulacji, wówczas w tym zakresie nadal obowiązywać będą postanowienia zawarte w statutach poszczególnych szkół. Tam natomiast muszą się one znajdować, ponieważ utworzenie szkoły wymaga nadania jej statutu spełniającego wymogi Prawa oświatowego. Statut zespołu zastępuje statuty szkół, ale tylko w tym zakresie, który jest w statucie zespołu uregulowany. W pozostałym zakresie statuty szkół nadal obowiązują, co ma tę zaletę, że w przypadku, gdyby statut zespołu pomijał jakieś kwestie, wówczas nadal pozostaje podstawa prawna do działania szkoły. Dokumentacja kadrowa Jak wynika z art. 10 ust. 1 Karty nauczyciela, stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania. Co istotne, w zespole nie ma konieczności stosowania art. 22 ust. 1 KN, zgodnie z którym organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach, na tym samym lub – za jego zgodą – innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć. Przepis ten reguluje zatem instytucję tzw. uzupełniania etatu, która wymaga interwencji organu prowadzącego. W zespole nie ma jednak konieczności jej stosowania, ponieważ w przypadku, gdy nauczycielowi brakuje godzin dydaktycznych, np. w szkole podstawowej wchodzącej w skład zespołu, jego dyrektor może mu wyznaczyć dodatkowe godziny dydaktyczne w innej szkole wchodzącej w skład tego zespołu, o ile oczywiście dany nauczyciel spełnia wymogi kwalifikacyjne. Z nauczycielem pracującym np. w szkole podstawowej wchodzącej w skład zespołu zawierana jest umowa łącząca go nie z tą szkołą podstawową, ale z zespołem, ponieważ jako miejsce pracy podaje się zespół szkół, a nie jedynie jedną z jednostek wchodzących w jego skład. Umowę zawiera dyrektor zespołu, który na podstawie art. 91 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe jest dyrektorem szkoły w rozumieniu Ustawy, zatem wykonuje wszelkie kompetencje pracodawcy. Konsekwencją traktowania zespołu jako miejsca zatrudnienia nauczycieli, a nie poszczególnych szkół wchodzących w jego skład, jest konieczność przyjęcia jednego regulaminu pracy przez pracodawcę, czyli dyrektora zespołu. Utworzenie zespołu jest zatem z reguły korzystne dla organu prowadzącego, ponieważ umożliwia znaczne oszczędności poczynione na etatach dyrektorów szkół łączonych w zespół oraz wynikające z prowadzenia wspólnej obsługi administracyjnej. Korzyści dotyczą także dyrektora, który w swobodniejszy sposób może dysponować zasobem kadrowym połączonych szkół.