Opublikowano: czerwiec 2015

Język obcy w przedszkolu – nauczanie czy przygotowywanie do posługiwania się językiem obcym?

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2014 r. poz. 803),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1207 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. z 2014 r. poz. 1084).

Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego została określona w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Istotną zmianą wprowadzoną w tej nowelizacji – w porównaniu do dotychczas obowiązujących regulacji – jest obowiązek prowadzenia przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym.

Wprawdzie nowa podstawa programowa weszła w życie 1 września 2014 r., czyli obowiązuje od początku roku szkolnego 2014/2015, lecz § 2 ust. 1 Rozporządzenia zmieniającego mówi, że podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym nie stosuje się w roku szkolnym 2014/2015. Przygotowanie to będzie zatem obowiązkowo prowadzone dopiero z początkiem roku szkolnego 2015/2016, aczkolwiek nowelizacja z 30 maja 2014 r. umożliwiła wprowadzenie przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym wcześniej, czyli już od roku szkolnego 2014/2015, jeżeli przedszkole (lub inna forma wychowania przedszkolnego) miało niezbędne ku temu możliwości organizacyjne. W takim przypadku nowa podstawa mogła być wprowadzona po uzyskaniu opinii rady pedagogicznej oraz za zgodą organu prowadzącego. Warto również zaznaczyć, że poniższe rozważania należy odnosić zarówno do przedszkoli publicznych, jak i niepublicznych realizujących podstawę programową wychowania przedszkolnego.

Jakie muszą być kwalifikacje nauczycieli?

Oczywiście wprowadzenie nowego obowiązku do podstawy programowej pociąga za sobą obowiązek zapewnienia przez dyrektora przedszkola odpowiedniej kadry pedagogicznej, która będzie miała kwalifikacje niezbędne do tego, aby zmienioną podstawę programową realizować. Tu natomiast pojawia się istotny problem interpretacyjny, który pozwala odnieść do nauczycieli przedszkoli zupełnie inne wymagania niż te, jakie zdaje się wskazywać Ministerstwo Edukacji Narodowej jako niezbędne do nauczania nowej podstawy programowej.

Należy zauważyć, że 29 sierpnia 2014 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli. Data wejścia w życie tego aktu prawnego jest nieprzypadkowa i pozostaje w ścisłej relacji z datą wejścia w życie nowej podstawy programowej. Jednocześnie samo Rozporządzenie zmieniające jest specyficzne, gdyż reguluje wyłącznie jedną kwestię – zawiera przepis szczególny, czasowo obniżający wymagania niezbędne do nauczania języków obcych w przedszkolach. Wprowadza ono bowiem do aktu podstawowego, czyli do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, nowy przepis – § 28a, stosownie do którego do 31 sierpnia 2020 r. kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach posiada również osoba, która ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach określone w § 4 ust. 1 lub 2 oraz legitymuje się świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do Rozporządzenia.

Zmiana ta ma zatem wyłącznie charakter czasowy, ale jest istotna, ponieważ Rozporządzenie