STAN PRAWNY NA 17 MAJA 2019 Obowiązki dyrektora wynikające z zakończenia staży nauczycieli Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2018 r. poz. 1574), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133 ze zm.). Kończący się staż nauczyciela ubiegającego się o kolejny stopień awansu zawodowego wiąże się nie tylko z dotyczącymi go zadaniami, lecz także z obowiązkami ze strony dyrektora, który musi zadbać o przestrzeganie konkretnych procedur. Sprawozdanie i ocena pracy Bez względu na rodzaj odbywanych staży, każdy z nich kończy się sporządzeniem sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Zgodnie z § 4 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli należy przekazać je dyrektorowi w terminie siedmiu dni od zakończenia stażu. Powinno ono uwzględniać efekty realizacji stażu dla nauczyciela i przedszkola. Ponadto, w myśl § 5 ust. 2, opiekun stażu ma obowiązek przedstawić dyrektorowi opinię o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu, również w terminie siedmiu dni od dnia jego zakończenia. Uwzględnia on w niej wnioski z obserwowanych zajęć oraz stopień zaangażowania nauczyciela w realizację wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego lub mianowanego. Ważnym, związanym z tym zadaniem dyrektora jest wystawienie oceny pracy nauczyciela ubiegającego się o kolejny stopień awansu zawodowego. Ocena ta jest wystawiana od 1 września 2018 r. (art. 6a ust. 1 pkt 1 KN). Wcześniej dyrektor wystawiał ocenę dorobku zawodowego za okres stażu. Zważywszy jednak na przepisy przejściowe, ocenę dorobku zawodowego po zakończeniu stażu otrzymają jeszcze nauczyciele kontraktowi i mianowani, którzy zakończyli staż przed 1 września 2018 r. (art. 127 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych) oraz nauczyciele stażyści, którzy odbywają staż na stopień nauczyciela kontraktowego, rozpoczęty na początku roku szkolnego 2017/2018 (art. 128 ww. Ustawy). Poza tym w myśl art. 6a ust 4 KN ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: 1) ocena wyróżniająca, 2) ocena bardzo dobra, 3) ocena dobra, 4) ocena negatywna. Zgodnie z art. 6a ust. 2a KN ocenę pracy nauczyciela za okres stażu dyrektor ustala w terminie 21 dni od dnia złożenia przez nauczyciela sprawozdania za okres stażu i po otrzymaniu od opiekuna stażu opinii o dorobku zawodowym nauczyciela. Dyrektor powinien poprosić radę rodziców o opinię o pracy nauczyciela, niezwłocznie po otrzymaniu od nauczyciela sprawozdania. Rodzice mają 14 dni na jej wystawienie (art. 6a ust. 5a KN). Jeśli dyrektor nie otrzyma opinii o pracy nauczyciela w ww. terminie, procedura awansu nie zostaje wstrzymana, a ocenę ustala się z pominięciem tej opinii. Poza tym, według art. 6a ust. 1d ww. Ustawy, ocena pracy nauczycieli kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, z inicjatywy dyrektora przedszkola lub na wniosek: 1) nauczyciela, 2) organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty, 3) organu prowadzącego przedszkole, 4) rady przedszkola, 5) rady rodziców. Kolejnym ważnym elementem jest zapoznanie nauczyciela z projektem oceny pracy. Należy pamiętać, że nauczyciel ma prawo do przedstawienia swoich uwag i zastrzeżeń, co więcej – może być przy tym obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej, choć uwagi i zastrzeżenia do projektu oceny można zgłosić także pisemnie. Nauczyciel może tego dokonać w terminie pięciu dni roboczych od dnia zapoznania się z projektem (§ 8 ust. 1 i 2 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego). W myśl § 10 ust. 1 cytowanego Rozporządzenia dyrektor przedszkola przekazuje odwołanie od oceny pracy nauczyciela do organu sprawującego nadzór pedagogiczny również w terminie pięciu dni roboczych od dnia jego otrzymania. Dyrektor musi się też pisemnie odnieść do zarzutów opisanych w odwołaniu. Ważne! Nowością w ramach zadań dyrektora przedszkola wobec nauczycieli realizujących staż jest obowiązek przeprowadzenia obserwacji i omówienia co najmniej jednych z prowadzonych przez nauczyciela zajęć. Zaświadczenie o zakończonym stażu Jednym z ważnych zadań dyrektora w czasie kończącego się stażu nauczyciela ubiegającego się o kolejny stopień awansu zawodowego jest wydanie zaświadczenia, które powinno uwzględniać: 1) wymiar zatrudnienia nauczyciela oraz nauczany przez niego przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich placówek, w których nauczyciel odbywał staż, 2) datę zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i datę złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu, 3) przyczyny wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach: a) nieobecności nauczyciela w pracy z powodu pozostawania w stanie nieczynnym, b) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, c) zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy trwającego nieprzerwanie dłużej niż miesiąc (w takiej sytuacji staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności). Należy wyraźnie podkreślić, iż nowością zawartą w Rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli jest wskazanie przez dyrektora przyczyny wydłużenia stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu – ze wskazaniem podstawy prawnej. Ważne jest, by dyrektor pamiętał, iż nieobecność nauczyciela powyżej roku skutkuje ponownym rozpoczęciem stażu. Jednak w sytuacji, w której nieobecność jest spowodowana urlopem macierzyńskim, ojcowskim, rodzicielskim – staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności, nie dłużej jednak niż rok i sześć miesięcy. Jeśli ten termin zostanie przekroczony – nauczyciel rozpoczyna staż ponownie, w pełnym wymiarze (art. 9d ust. 5 i 5a KN). W myśl art. 9d ust. 6 Ustawy Karta nauczyciela nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany mogą w każdym czasie wnioskować o przerwanie stażu, jednak w przypadku jego ponownego rozpoczęcia odbywają go w pełnym wymiarze. Pozostałe dokumenty Dyrektor powinien poświadczyć również za zgodność z oryginałem inne dokumenty, istotne w procedurze awansu zawodowego nauczycieli, a są to: kopia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego, kopia karty oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczycieli kontraktowego i mianowanego – także kopia aktu nadania tego stopnia. Planując w kwietniu pracę przedszkola, dyrektor musi podać w arkuszu organizacyjnym liczbę nauczycieli przystępujących do postępowań kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych, przy uwzględnieniu stopni awansu zawodowego nauczycieli (art. 9d ust. 8 KN). Ma to istotne znaczenie przy planowaniu budżetu przedszkola, ponieważ każde uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego wiąże się ze wzrostem wynagrodzenia. Postępowanie egzaminacyjne Kolejnym zadaniem dyrektora wynikającym z zakończenia stażu nauczyciela – po wystawieniu oceny jego pracy – jest organizacja postępowania egzaminacyjnego. Sytuacja ta ma miejsce w przypadku nauczyciela stażysty, przy czym dla nauczycieli, którzy rozpoczęli staż na nauczyciela kontraktowego w roku szkolnym 2017/2018, organizuje się komisję kwalifikacyjną na dotychczasowych zasadach. Dyrektor powołuje komisję egzaminacyjną dla nauczycieli stażystów na nowych zasadach z chwilą otrzymania wniosku nauczyciela z prośbą o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego o awans na stopień nauczyciela kontraktowego (art. 9g ust. 1 KN). Ma to miejsce w przypadku nauczycieli stażystów, którzy rozpoczęli staż w roku szkolnym 2018/2019, a planują zakończyć go w roku szkolnym 2019/2020. Powołana komisja egzaminacyjna zapoznaje się z oceną pracy nauczyciela i sprawozdaniem z realizacji planu rozwoju zawodowego oraz przeprowadza egzamin, podczas którego nauczyciel prezentuje swój dorobek zawodowy, wiedzę i umiejętności. Poza tym komisja proponuje nauczycielowi rozwiązanie wskazanego problemu, związanego z wykonywaną pracą, z uwzględnieniem praktyki przedszkolnej, aktualnej wiedzy i przepisów prawa, oraz wykonanie zadania z użyciem narzędzi multimedialnych. Nauczyciel odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, a następnie komisja wydaje zaświadczenie o zdaniu egzaminu, przy czym rejestr wydanych zaświadczeń prowadzi dyrektor przedszkola. W skład komisji wchodzą: 1) dyrektor lub wicedyrektor przedszkola, jako przewodniczący komisji, 2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, 3) przedstawiciel organu prowadzącego przedszkole, 4) ekspert z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania, 5) opiekun stażu, 6) przedstawiciel wskazanego we wniosku nauczyciela związku zawodowego (art. 9g ust. 5 KN). Dyrektor, powołując komisję egzaminacyjną dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego, zapewnia w jej składzie udział eksperta posiadającego kwalifikacje z zakresu psychologii lub pedagogiki, w tym pedagogiki specjalnej, lub nauczającego tego samego przedmiotu, lub prowadzącego ten sam rodzaj zajęć. (§ 10 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli), zatem ekspert nie musi być nauczycielem tego samego przedmiotu. Przeprowadza on analizę formalną wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania egzaminacyjnego. Jeśli we wniosku i dołączonej dokumentacji nauczyciela są braki, wówczas dyrektor wskazuje je w sposób szczegółowy i wzywa nauczyciela do ich usunięcia w terminie 14 dni, wraz z pouczeniem, że nieusunięcie ich w terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania. Jeżeli cały proces przebiegnie pomyślnie, dyrektor informuje nauczyciela, który złożył wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego na stopień awansu nauczyciela kontraktowego, o terminie i miejscu przeprowadzenia egzaminu na co najmniej siedem dni przed dniem posiedzenia komisji. Dyrektor przewodniczący komisji może również oddelegować do tych zadań wicedyrektora. W sytuacji, w której nauczyciel nie uzyska akceptacji komisji, dyrektor odmawia mu nadania aktu stopnia awansu zawodowego, co następuje drogą decyzji administracyjnej (art. 9b ust. 6 KN). Pozostałe zadania Do zadań dyrektora należą także zapewnienie administracyjno-biurowej obsługi komisji, którą powołuje, oraz pokrycie kosztów związanych z jej działalnością. Musi on przygotować niezbędną dokumentację wymaganą podczas posiedzenia komisji. Są to m.in.: • karty do głosowania, • regulamin komisji egzaminacyjnej, • oświadczenia o bezstronności, • oświadczenia o ochronie danych osobowych, • protokół z posiedzenia, • arkusz analizy formalnej, • zaświadczenie o akceptacji komisji lub jej braku. Zadaniem dyrektora związanym z awansem zawodowym nauczycieli jest też przechowywanie protokołów i innej dokumentacji komisji egzaminacyjnej, prowadzącej postępowanie wobec nauczycieli stażystów. Dyrektor ma również obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach komisji egzaminacyjnej na stopień awansu nauczyciela mianowanego i komisji kwalifikacyjnej na stopień nauczyciela dyplomowanego. Jest członkiem komisji i – co ważne – swoją obecnością potwierdza niejako odpowiedzialność za swoich pracowników. Nieobecność dyrektora lub wicedyrektora podczas posiedzenia komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej nie wstrzymuje procedury awansu zawodowego nauczyciela, pod warunkiem że są obecni pozostali członkowie komisji. Należy jednak pamiętać, że dla samego nauczyciela bardzo ważne jest to, by podczas posiedzenia był obecny przedstawiciel dyrekcji. Już sama jego obecność świadczy o trosce i zainteresowaniu awansem nauczyciela. Tabela zadań W poniższej tabeli zostały określone i uporządkowane zadania, jakie stoją przed dyrektorem po zakończonym przez nauczyciela stażu na kolejne stopnie awansu zawodowego (znak „x” oznacza zadania, które dyrektor musi obowiązkowo wykonać). Zadania dyrektora wynikające z zakończenia stażu Awans nauczyciela stażysty (na kontraktowego) Awans nauczyciela kontraktowego (na mianowanego) Awans nauczyciela mianowanego (na dyplomowanego) Przyjęcie sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego x x x Przyjęcie od opiekuna stażu opinii o realizacji dorobku zawodowego nauczyciela x x ----------------* Obserwacja i omówienie zajęć prowadzonych przez nauczyciela ubiegającego się o kolejny stopień awansu zawodowego x x x Złożenie wniosku do rady rodziców o wydanie opinii o pracy nauczyciela w okresie stażu x x x Wystawienie oceny pracy x x x Przyjęcie wniosku od nauczyciela o podjęciu postępowania egzaminacyjnego x ----------------** ----------------** Wydanie zaświadczenia o przebiegu stażu x x x Powołanie komisji egzaminacyjnej x --------------** ---------------** Powiadomienie organu prowadzącego i sprawującego nadzór pedagogiczny o terminie posiedzenia komisji egzaminacyjnej x ----------------** ----------------** Powiadomienie zainteresowanego nauczyciela o terminie posiedzenia komisji egzaminacyjnej x ----------------** ---------------** Przewodniczenie komisji egzaminacyjnej na nauczyciela kontraktowego, przeprowadzenie posiedzenia komisji, zapewnienie obsługi administracyjnej podczas posiedzenia komisji x -----------------** -----------------** Uczestniczenie w pracach komisji egzaminacyjnej i kwalifikacyjnej organizowanej przez organ prowadzący i sprawujący nadzór pedagogiczny ----------------*** x x Gromadzenie dokumentacji awansowej nauczycieli x x x Wydanie aktu nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego x ---------------** ------------------** Wydanie decyzji administracyjnej o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego x --------------** -----------------** * W przypadku nauczyciela mianowanego nie przydziela się opiekuna stażu. ** W przypadku nauczycieli kontraktowego i mianowanego procedurą organizacji komisji zajmują się organ prowadzący i organ sprawujący nadzór pedagogiczny. *** W przypadku nauczyciela stażysty dyrektor pełni funkcję przewodniczącego komisji egzaminacyjnej.