STAN PRAWNY NA 8 WRZEŚNIA 2025
Rodzice ucznia rozpoczynającego naukę w placówce niepublicznej zawierają ze szkołą umowę o świadczenie usług dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Jednym z najczęstszych zobowiązań rodziców wobec szkoły jest płacenie czesnego, które – obok dotacji z jednostki samorządu terytorialnego – stanowi źródło finansowania działalności placówki. Na jakich zasadach zawiera są umowy między szkołami niepublicznymi a rodzicami?
Stosownie do treści art. 8 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe szkoła niepubliczna może być prowadzona przez osobę prawną lub fizyczną, przy czym założenie szkoły następuje na podstawie wpisu do ewidencji jednostek niepublicznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego.
Podstawowe różnice między szkołą niepubliczną a publiczną wynikają z cech, jakimi charakteryzuje się szkoła publiczna. Zgodnie z art. 14 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe szkołą publiczną jest szkoła, która:
- zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania,
- przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności,
- zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach,
- realizuje programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – również podstawę programową kształcenia w zawodach,
- realizuje ramowy plan nauczania,
- realizuje zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, o których mowa w rozdziałach 3a i 3b Ustawy o systemie oświaty.
Szkoła niepubliczna nie musi spełniać przedstawionych wyżej warunków, jeżeli obowiązujące przepisy tego nie wymagają, a w szczególności nie gwarantuje bezpłatności oferowanych usług. Co za tym idzie, osoby prowadzące mogą dowolnie ustalać zasady odpłatności za oferowane usługi oraz wysokość czesnego, będącego kolejnym elementem środków pozyskiwanych przez szkołę, oprócz dotacji otrzymywanej od jednostki samorządu.
Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych przewiduje w art. 26, że niepubliczne szkoły, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej przewidzianej kwocie potrzeb oświatowych na takiego ucznia dla jednostki samorządu terytorialnego.
Umowę o świadczenie usług szkoły niepublicznej rodzice zawierają z osobą prowadzącą szkołę lub z inną, upoważnioną do tego osobą, którą może być dyrektor szkoły. Zawieranej umowy rodzice w praktyce nie mogą negocjować, gdyż osoba prowadząca szkołę, jako spełniająca określony rodzaj świadczeń (opieka szkolna), z reguły przedstawia rodzicom określony wzorzec umowy, będący jej oświadczeniem woli. Rodzice mogą zatem jedynie zaakceptować lub odrzucić postanowienia przedstawionej im umowy, zazwyczaj nie mają możliwości negocjacji poszczególnych jej zapisów. Możliwość przedstawienia takiego wzorca przewiduje art. 384 § 1
