Opublikowano: marzec 2015

Urlop wychowawczy w żłobku niepublicznym – zasady udzielania oraz prawa i obowiązki pracownika

Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 września 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1139),
• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. z 2013 r. poz. 7).

Urlop wychowawczy stanowi jeden z podstawowych sposobów wspierania przez ustawodawcę polityki prorodzinnej państwa na płaszczyźnie prawa pracy. W związku tym od pewnego czasu zmianom podlega nie tylko jego wymiar, ale także zasady korzystania z niego, mające stworzyć korzystniejsze warunki do opiekowania się dziećmi zarówno ich matkom, jak i ojcom. Poniżej znalazło się podsumowanie zasad korzystania z urlopu wychowawczego przez pracowników niepublicznych żłobków. W drugiej części opracowania omówione zostały zasady udzielania urlopu wychowawczego, prawa i obowiązki pracownika w trakcie trwającego urlopu, zasady otrzymywania dodatku do zasiłku rodzinnego oraz uprawnienie do łączenia opieki nad dzieckiem z pracą w zmniejszonym wymiarze czasu pracy.

Zasady udzielania urlopu wychowawczego

Zasadą jest, że urlop wychowawczy jest udzielany na wniosek pracownika (art. 186 § 7 Kodeksu pracy). Szczegółowe zasady w tym zakresie zostały określone w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego. Zgodnie z § 1 tego Rozporządzenia wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego składa się pracodawcy w formie pisemnej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza się korzystać z urlopu. Bez formalnego wniosku pracownika nie ma więc możliwości udzielenia urlopu.

Jeżeli wniosek został złożony, pracodawca musi udzielić pracownikowi urlopu na wskazany okres – nie ma on prawa samodzielnie zmienić tego terminu, chociaż oczywiście ma możliwość porozumienia się z pracownikiem w tej kwestii. Złożenie wniosku po terminie nie powoduje utraty prawa do urlopu, powoduje jednak możliwość jego udzielenia nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od daty złożenia tego wniosku, aczkolwiek pracodawca może oczywiście pozwolić na wcześniejsze skorzystanie z urlopu przez spóźnialskiego pracownika.

Wniosek o udzielenie urlopu powinien zawierać:

1. wskazanie podstawowych danych dotyczących dziecka, nad którym będzie sprawowana opieka (imię i nazwisko, data urodzenia),
2. wskazanie daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego,
3. wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko,
4. określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

Do wniosku dołączane jest także pisemne oświadczenie drugiego rodzica lub opiekuna o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku (§ 2 ust. 2 Rozporządzenia). Oświadczenia takiego nie składa się w przypadkach określonych w § 2 ust. 3, a więc gdy z jakiegoś powodu drugi z rodziców lub opiekunów nie sprawuje władzy rodzicielskiej lub opieki nad dzieckiem bądź gdy nie jest możliwe uzyskanie takiego oświadczenia. W takim przypadku do wniosku dołącza się odpowiednie orzeczenie sądu lub dokument poświadczający taką okoliczność (§ 2 ust. 4 Rozporządzenia).

W sytuacji, gdy rodzice zamierzają przez pewien okres wspólnie korzystać z urlopu wychowawczego, do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie drugiego z rodziców o okresie, w którym wspólna opieka ma trwać. Paragraf 3 Rozporządzenia reguluje zasady składania wniosku przez rodzica, który zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy samodzielnie – z przyczyn wskazanych w art. 186 § 9 lub 10 k.p.

Pracownik, na podstawie § 5 Rozporządzenia