OPUBLIKOWANO: PAŹDZIERNIK 2011

ZAKTUALIZOWANO: LUTY 2015

Usprawiedliwiona nieobecność nauczyciela w pracy

Opracowała: Aleksandra Kuczkowska, radca prawny

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1632),
• Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 167),
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 231 poz. 1965 ze zm.).

W trakcie zatrudnienia niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, kiedy pracownik – z różnych przyczyn, zależnych bądź niezależnych od niego – jest lub będzie nieobecny w pracy. Niniejsze opracowanie ma na celu wyjaśnienie, w jakich przypadkach nieobecność pracownika będzie miała charakter usprawiedliwiony, a tym samym nie będzie mogła stanowić dla pracodawcy podstawy do pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności porządkowej albo wyciągnięcia wobec niego innych konsekwencji w ramach wiążącego strony stosunku pracy.

Regulacje prawne

Rozważania w powyższym zakresie należy rozpocząć od generalnej uwagi, że – zgodnie z art. 100 § 2 pkt 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy każdy pracownik zobowiązany jest do przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, co obejmuje m.in. obowiązek punktualnego przychodzenia do pracy oraz nieopuszczania miejsca pracy i unikania nieprzybywania do pracy bez usprawiedliwienia. Wskazany obowiązek obejmuje również nauczycieli, jakkolwiek bowiem ich stosunek pracy (nawiązany zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i mianowania) co do zasady regulowany jest przepisami Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, jednakże na podstawie odesłania zawartego w art. 91c ust. 1 KN, w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami Ustawy, mają zastosowanie przepisy k.p.

W świetle tych uregulowań niepojawienie się pracownika w pracy bądź jej opuszczenie bez usprawiedliwienia stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych, za które pracodawca może w szczególności pociągnąć pracownika do odpowiedzialności porządkowej na zasadach określonych w art. 108 i nast. k.p.

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest obowiązek pisemnego poinformowania pracownika o przyjętym sposobie usprawiedliwiania nieobecności w pracy (art. 29 § 3 k.p.). U pracodawców zobowiązanych do ustalenia regulaminu pracy, tj. zatrudniających powyżej 20 pracowników (por. art. 104 § 2 k.p.), kwestie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy powinny zostać uregulowane właśnie w tym dokumencie (art. 1041 § 1 pkt 9 k.p.). Pracodawcy niezobowiązani do wydania tego regulaminu powinni poinformować pracowników o obowiązujących w zasadach usprawiedliwiania nieobecności w pracy w inny, przyjęty przez siebie sposób.

Równocześnie jednak przepisy Kodeksu pracy nie zawierają samodzielnych regulacji określających katalog usprawiedliwionych nieobecności pracownika w pracy oraz zasad ich usprawiedliwiania. W tym celu konieczne jest odwołanie się do przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz sposobu udzielania pracownikom zwolnień od pracy, wydanego na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 2982 k.p.

Przyczyny usprawiedliwiające nieobecność pracownika

Zgodnie z § 1 Rozporządzenia, p