Opublikowano: marzec 2015

Kwalifikacje do prowadzenia zajęć z języka obcego w przedszkolu niepublicznym

Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 7),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz.191 ze zm.),
• Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1207 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2014 r. poz. 803).

Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw wprowadziła nie tylko rewolucję w przedszkolach publicznych (nowa procedura rekrutacji, w tym w szczególności nowe kryteria rekrutacji), ale bezpośrednio wpłynęła również na funkcjonowanie placówek niepublicznych. Przedmiotowa nowelizacja i tak już skomplikowanej Ustawy o systemie oświaty dodała do art. 6 dwa nowe ustępy 5 i 6, zgodnie z którymi przedszkole niepubliczne jest zobowiązane realizować programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz zatrudniać nauczycieli mających kwalifikacje określone dla nauczycieli przedszkoli publicznych. Tylko w uzasadnionych przypadkach i za zgodą kuratora oświaty do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania może w nim zostać zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, mająca przygotowanie uznane przez dyrektora przedszkola za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć.

Powyższe przepisy usuwają stan niepewności prawa co do poziomu wymaganych kwalifikacji dla nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach niepublicznych. Na podstawie art. 82 ust. 2 pkt 5 uso. zgłoszenie do ewidencji niepublicznego przedszkola powinno zawierać bowiem dane dotyczące kwalifikacji pracowników pedagogicznych i dyrektora, przewidzianych do zatrudnienia w szkole lub placówce. W stanie prawnym sprzed nowelizacji brakowało przepisu, który wprost określałby, jakie kwalifikacje są wymagane do zatrudnienia w przedszkolu niepublicznym. Podkreślenia wymaga, że taki przepis istniał w stosunku do szkół niepublicznych – art. 7 ust. 3 pkt 6 uso. nakładał na nie obowiązek zatrudniania nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych mających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych.

Częściowo problem braku wyraźnego przepisu określającego kwalifikacje nauczycieli w przedszkolach próbowano rozwiązać przez wykładnię systemową Karty nauczyciela. Stosownie do art. 2 ust. 2 pkt 2 lit. b stosuje się ją do nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach niepublicznych. Zakres jej zastosowania został doprecyzowany w art. 91b ust. 2 pkt 4, zgodnie z którym do nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach niepublicznych w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć mają zastosowanie m.in. przepisy art. 9–9i KN. Artykuł 9 KN stanowi, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

1. posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje,
2. przestrzega podstawowych zasad moralnych,
3. spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.

Dokładne kwalifikacje nauczycielskie wynikają z Rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, wydanego na podstawie art. 9 KN. Biorąc powyższe pod uwagę, należało stwierdzić, że w stanie prawnym sprzed nowelizacji Ustawy o systemie oświaty nauczyciel zatrudniony w przedszkolu niepublicznym w wymiarze co najmniej 1/2 etatu musiał wykazywać się takimi samymi kwalifikacjami jak nauczyciel zatrudniony w przedszkolu publicznym. Z kolei nauczyciel, który był zatrudniony w wymiarze mniejszym niż 1/2 etatu, nie musiał wykazywać tożsamych kwalifikacji. Zmiana przepisów likwiduje to rozróżnienie wymaganych kwalifikacji ze względu na wymiar zatrudnienia. Aktualnie każdy nauczyciel w przedszkolu niepublicznym musi mieć takie same kwalifikacje jak jego kolega po fachu z przedszkola publicznego. Można zatem stwierdzić, że nowo dodany ust. 5 art. 6 uso., usuwając ewidentną lukę prawną, jednocześnie podniósł wymagania stawiane przedszkolom niepublicznym. Będzie to miało szczególne przełożenie na organizację nauczania języka obcego w przedszkolu w związku z wejściem w życie 1 września 2014 r. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

Przepis nowelizujący wprowadził nową podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Przewiduje ona dodanie nowego celu wychowania przedszkolnego: przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych, a w przypadku dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym – rozwijanie świadomości istnienia odmienności językowej i kulturowej.