OPUBLIKOWANO: STYCZEŃ 2012

ZAKTUALIZOWANO: LUTY 2015

Zaległy urlop wypoczynkowy i jego udzielanie

Opracowała: Anna Król, Kuratorium Oświaty w Katowicach

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 20014 r. poz. 1202),
• Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. z 2011 r. Nr 232 poz. 1378).

Urlop wypoczynkowy w odróżnieniu od innych urlopów jest instytucją „konieczną” w tym sensie, że jej istnienia wymaga zasada ochrony i wspierania rozwoju pracownika. Jest w swej istocie świadczeniem okresowym i zawsze płatnym (M. Święcicki, Prawo pracy, Warszawa 1969). Ustawodawca gwarantuje pracownikowi prawo do corocznego urlopu, którego celem jest regeneracja jego sił. Urlop udzielany jest w naturze, a przypadki, w których pracownik może otrzymać w zamian ekwiwalent pieniężny, są wyraźnie określone przepisami prawa. Urlop wypoczynkowy ma charakter niezbywalny – nie można go przenieść na inną osobę.

Zasady udzielania urlopów wypoczynkowych w placówkach oświatowych są uzależnione od statusu prawnego pracownika, a także miejsca jego zatrudnienia. Udzielanie urlopu wypoczynkowego nauczycielom zatrudnionym w szkole lub placówce, o której mowa w art. 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, następuje na zasadach określonych w art. 64–67 KN. Wymiar urlopu wypoczynkowego został przez ustawodawcę zróżnicowany w zależności od miejsca zatrudnienia nauczyciela.

W przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których organizacji przewidziano ferie szkolne, wymiar urlopu odpowiada okresowi ferii i jest udzielany w czasie ich trwania (art. 64 ust. 1 KN). Nauczyciel zatrudniony w takiej placówce prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego uzyskuje w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne, a prawo do kolejnych urlopów uzyska w każdym następnym roku kalendarzowym (art. 65 KN).

Nauczycielom zatrudnionym w placówkach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje urlop w wymiarze 35 dni roboczych (art. 64 ust. 3 KN). W przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego nauczyciel zatrudniony w placówce nieferyjnej, ma prawo do urlopu proporcjonalnego do okresu przepracowanego u dotychczasowego pracodawcy i ewentualnie u nowego pracodawcy stosownie do liczby miesięcy przepracowanych u każdego z nich (art. 64 ust. 5a KN).

Pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni w szkole lub placówce na mocy art. 5d Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty na podstawie Ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych w związku z art. 43 cytowanej Ustawy nabywają prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze i na zasadach określonych przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Urlopy dla tej grupy pracowników oraz nauczycieli zatrudnionych w placówce, w której nie są przewidziane ferie szkolne, lub placówce niepublicznej, powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów (art. 64 ust. 3 KN), którego sporządzenie i podanie do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy należy do jego obowiązków (art. 163 § 1 k.p.). Przy ustalaniu planu urlopów należy brać pod uwagę zarówno wnioski pracowników, jak i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. W literaturze podkreśla się, iż ustalenie w planie urlopów terminu urlopu wypoczynkowego pracownika powoduje nabycie przez niego prawa do zwolnienia od pracy na okres przewidziany w planie.