STAN PRAWNY NA 17 MAJA 2019 Realizacja zaleceń pokontrolnych Opracował i zaktualizował: Wojciech Wasielewski, pracownik kuratorium oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 1611). Realizacja zaleceń pokontrolnych w szkole jest skutkiem stwierdzonego podczas kontroli naruszenia przepisów prawa w działalności lub dokumentacji placówki. Podstawowym aktem prawnym regulującym sposób i zakres kontroli oraz uprawnienia organu sprawującego nadzór pedagogiczny do wydawania dyrektorowi szkoły zaleceń, wniosków i uwag jest Ustawa Prawo oświatowe. W art. 55 tego aktu określono m.in., że zakres wydawanych przez wizytatorów zaleceń dotyczy oceny stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innej działalności statutowej szkoły. Nadzorowi podlega w szczególności: • zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami, • realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania, • przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przepisów dotyczących obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, • przestrzeganie statutu szkoły, • przestrzeganie praw dziecka i ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach, • zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki. Ustalenia kontroli ujmowane są w protokole, w którym zamieszczone są również zalecenia, pokontrolne (§ 16 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego). Warto przypomnieć, że: zalecenia to ‘postępowanie, które ktoś komuś zaleca’. Zalecenia muszą wynikać z konkretnych przepisów prawa, a postępowanie (działanie), które jest w protokole zalecane, musi być wykonalne, czyli: • nie może być zbyt ogólne, • nie może pozostawać w sprzeczności z przepisami prawa, • musi być skierowane do podmiotów, które są właściwe do realizacji takiego działania. Kontrole planowe Kontrola podejmowana przez kuratora oświaty w trybie działań planowych jest przeprowadzana z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i publikowanych na stronie ministerstwa. O planowej kontroli i jej tematyce kurator oświaty powiadamia dyrektora w terminie 7 dni przed jej rozpoczęciem. Dyrektor szkoły, chcąc przygotować się do kontroli planowych, powinien zapoznać się z kierunkami nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli. Kontrole doraźne W szkołach realizowane są również kontrole doraźne, przeprowadzane najczęściej na skutek skarg wnoszonych przez rodziców i dotyczą: • sprawowania nadzoru pedagogicznego przez dyrektora szkoły, • zgodności zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami, • zapewnienia uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki, • przestrzegania statutu szkoły, • prowadzenia dokumentacji szkolnej zgodnie z przepisami, • realizacji podstawy programowej, • prawidłowości udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, • przestrzegania zasad wewnątrzszkolnego systemu oceniania, • współpracy z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, • realizacji ramowych planów nauczania, • realizacji programu profilaktyczno-wychowawczego, • prawidłowości organizacji wycieczek szkolnych. W ramach powyższych kontroli kuratorzy oświaty wydawali dyrektorom zalecenia dotyczące m.in.: • przestrzegania przez dyrektora wytycznych Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego (przedstawianie radzie pedagogicznej planu nadzoru pedagogicznego do 15 września roku szkolnego oraz wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego), • zatrudnienia nauczycieli zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, • zabezpieczenia szlaków komunikacyjnych wychodzących poza teren placówki, prowadzących na plac zabaw, uniemożliwiającego wyjście dzieci na jezdnię, • realizowania przez dyrektora obowiązku przeprowadzenia kontroli obiektów szkolnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny oraz sporządzania protokołu kontroli (odnotowywania w protokole kontroli zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów szkoły, daty przeprowadzenia kontroli i daty sporządzenia protokołu), • organizacji zajęć edukacyjnych niezgodnie z ramowym planem nauczania, • zapewnienia właściwej opieki nad uczniami podczas wycieczek szkolnych, • zorganizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dziecku oraz udzielenia wsparcia nauczycielom i rodzicom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Realizacja pokontrolnych wytycznych Dyrektor szkoły w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli może zgłosić do kuratora pisemne umotywowane zastrzeżenia do ustaleń w nim zawartych. Następnie kurator przekazuje dyrektorowi szkoły lub placówki pisemne stanowisko wobec zastrzeżeń. Dyrektor szkoły lub placówki, w terminie 30 dni od dnia otrzymania zaleceń, a w przypadku wniesienia zastrzeżeń – w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisemnego zawiadomienia o nieuwzględnieniu zastrzeżeń, jest zobowiązany powiadomić: • organ sprawujący nadzór pedagogiczny o sposobie realizacji zaleceń, • organ prowadzący szkołę lub placówkę o otrzymanych zaleceniach oraz o sposobie ich realizacji. Jeżeli zalecenie dotyczy bezpieczeństwa uczniów, powinno zostać zrealizowane niezwłocznie. Kurator może przeprowadzić kontrolę wykonania zaleceń po terminie wskazanym w protokole. W przypadku rażących uchybień, w szczególności gdy szkoła prowadzi swoją działalność z naruszeniem przepisów Ustawy Prawo oświatowe, organ sprawujący nadzór pedagogiczny może polecić, w drodze decyzji, usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie. Jeżeli dyrektor nie usunie w wyznaczonym terminie uchybień, organ sprawujący nadzór pedagogiczny występuje do organu prowadzącego szkołę z wnioskiem o odwołanie dyrektora z końcem albo w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli naruszenie Ustawy nastąpiło w związku z uchwałą organu jednostki samorządu terytorialnego. Dyrektor szkoły, kiedy zostaje zobowiązany przez organ prowadzący szkołę do działania niezgodnego z prawem, powinien domagać się wskazania podstawy prawnej (najlepiej w formie pisemnej) wynikającej z uchwały lub decyzji uzasadniającej naruszenie przepisów prawa. Dyrektorzy tylko sporadycznie zgłaszają nieprawidłowości w działaniu zarówno organów nadzorujących, jak i prowadzącego, obawiając się wchodzenia w spór z instytucją kontrolującą.