STAN PRAWNY NA 22 MARCA 2019 Ocena pracy nauczyciela Opracowali: Jadwiga Pytlarczyk, specjalista ds. nadzoru pedagogicznego, autorka publikacji dla nauczycieli oraz dyrektorów przedszkoli, prowadzi szkolenia m.in. z zakresu nadzoru pedagogicznego i awansu zawodowego; Marcin Majchrzak, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133 ze zm.), • Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120 poz. 526). Zgodnie z obowiązującymi przepisami praca nauczyciela podlega ocenie, której dokonuje się (art. 6a ust. 1 KN): 1) po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego, 2) po zakończeniu dodatkowego stażu, o którym mowa w art. 9g ust. 8 KN, 3) co pięć lat pracy w placówce od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego. Jeżeli termin z pkt 3 upływa w okresie odbywania przez nauczycieli kontraktowego lub mianowanego stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, oceny pracy dokonuje się po zakończeniu tego stażu. W razie usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy, trwającej dłużej niż trzy miesiące, termin ten ulega przedłużeniu o czas tej nieobecności. Natomiast w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia nauczyciela ocena pracy jest dokonywana nie wcześniej niż po upływie roku od dnia podjęcia pracy w danej jednostce oświatowej, a termin, o którym mowa w pkt 3, ulega odpowiednio przedłużeniu. Wniosek o dokonanie oceny pracy nauczyciela Ocena pracy nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego może być także dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, z inicjatywy dyrektora przedszkola lub na wniosek: 1) nauczyciela, 2) organu sprawującego nadzór pedagogiczny, 3) organu prowadzącego przedszkole, 4) rady przedszkola – o ile została powołana, 5) rady rodziców. Należy dokonać jej w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia złożenia wniosku. W przypadku oceny dokonywanej: 1) po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego, 2) po zakończeniu dodatkowego stażu, o którym mowa w art. 9g ust. 8 KN – dyrektor zobowiązany jest dokonać jej w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Do powyższych okresów nie wlicza się usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela trwającej dłużej niż 14 dni i urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych. Ważne! W przypadku dokonywania oceny pracy z inicjatywy dyrektora przedszkola, organu sprawującego nadzór pedagogiczny/prowadzącego lub rady rodziców, dyrektor przedszkola niezwłocznie powiadamia o tym na piśmie nauczyciela. Oceny pracy nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego nie można dokonać wcześniej niż po upływie roku od przeprowadzenia poprzedniej oceny. Ustalenie oceny pracy nauczyciela Oceny pracy dokonuje dyrektor przedszkola, w którym nauczyciel jest zatrudniony. W przypadku uzupełniania przez nauczyciela tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć na podstawie art. 22 ust. 1 Karty nauczyciela – oceny pracy dokonuje także dyrektor przedszkola, ale w porozumieniu z dyrektorem placówki, w której nauczyciel uzupełnia obowiązkowy wymiar zajęć. Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i zakończona jest stwierdzeniem uogólniającym: • ocena wyróżniająca, • ocena bardzo dobra, • ocena dobra, • ocena negatywna. Dyrektor przedszkola przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela: 1) zasięga opinii rady rodziców, 2) w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego – zasięga opinii opiekuna stażu o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu, 3) może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego, 4) na wniosek nauczyciela zasięga, a z własnej inicjatywy może zasięgnąć, opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego. Rada rodziców przedstawia pisemną opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii przez radę rodziców nie wstrzymuje procesu dokonywania oceny. Powyższe opinie są wyrażane w formie pisemnej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania, i powinny zawierać uzasadnienie. Przed ustaleniem oceny pracy dyrektor zapoznaje nauczyciela z jej pisemnym projektem oraz wysłuchuje jego ewentualnych uwag i zastrzeżeń. Na wniosek nauczyciela może być przy tym obecny przedstawiciel wskazanej przez niego zakładowej organizacji związkowej. Nauczyciel może zgłosić swoje uwagi na piśmie w ciągu pięciu dni od daty zapoznania się z projektem oceny. Uwaga! Dyrektor doręcza nauczycielowi kartę oceny pracy zawierającą ocenę pracy, jej uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania. Kopia tej karty zostaje włączona do akt osobowych nauczyciela. Karta oceny pracy powinna zawierać: 1) imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, 2) datę i miejsce urodzenia, 3) miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko, 4) staż pracy pedagogicznej, 5) stopień awansu zawodowego, 6) wykształcenie, 7) datę dokonania ostatniej oceny pracy, 8) stwierdzenie uogólniające, o którym mowa w art. 6a ust. 4 KN, 9) uzasadnienie oceny pracy obejmujące odniesienie się do poziomu spełnienia przez nauczyciela poszczególnych kryteriów oceny pracy, 10) datę dokonania oceny pracy, 11) podpis osoby dokonującej oceny pracy, 12) pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy. Odwołanie od oceny pracy nauczyciela Od ustalonej oceny pracy – w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia – przysługuje nauczycielowi prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora przedszkola, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Dyrektor przedszkola przekazuje odwołanie od oceny pracy nauczyciela do organu sprawującego nadzór pedagogiczny w terminie 5 dni roboczych od jego otrzymania. Powinien on dołączyć do niego pisemne odniesienie się do podniesionych zarzutów. Organ odwoławczy powołuje zespół oceniający, w celu rozpatrzenia odwołania, w składzie: • przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny jako przewodniczący zespołu, • przedstawiciel rady pedagogicznej, • przedstawiciel rodziców wchodzący w skład rady rodziców, • właściwy doradca metodyczny, • przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez nauczyciela. Zespół oceniający, w terminie 30 dni od dnia otrzymania odwołania, może: 1) podtrzymać ocenę pracy dokonaną przez dyrektora albo 2) uchylić ocenę pracy dokonaną przez dyrektora oraz ustalić nową ocenę pracy nauczyciela, albo 3) uchylić ocenę pracy dokonaną przez dyrektora oraz przekazać sprawę do ponownego ustalenia, jeżeli została ona dokonana z naruszeniem prawa; zespół oceniający rozpatruje odwołanie od oceny pracy po uprzednim wysłuchaniu nauczyciela, który wniósł odwołanie; organ sprawujący nadzór pedagogiczny, nie później niż 5 dni roboczych przed terminem posiedzenia zespołu oceniającego, na którym nauczyciel ma zostać wysłuchany, zawiadamia o nim nauczyciela; niestawienie się przez nauczyciela, mimo prawidłowego zawiadomienia o posiedzeniu, nie wstrzymuje rozpatrywania odwołania przez zespół oceniający; rozstrzygnięcia zespołu oceniającego, będące wynikiem posiedzenia, są podejmowane zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym, w obecności co najmniej 2/3 członków zespołu; w przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego zespołu; zespół oceniający sporządza pisemne uzasadnienie rozstrzygnięcia; ocena ustalona przez ten organ jest ostateczna. Kryteria ustalenia oceny pracy nauczyciela Kryteria oceny pracy nauczyciela dotyczą stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 KN oraz w art. 5 Ustawy Prawo oświatowe i obejmują wszystkie obszary działalności przedszkola, odpowiednio do posiadanego stopnia awansu zawodowego. Szczegółowe kryteria oceny pracy nauczycieli są obecnie określone w Rozporządzeniu MEN z dnia 29 maja 2018 r. Kryteria oceny pracy nauczyciela stażysty obejmują: 1) poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, 2) dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki, 3) znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, ich realizację oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej, 4) wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu przedszkola oraz środowiska lokalnego, 5) kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela, 6) współpracę z innymi nauczycielami, 7) przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania przedszkola oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w przedszkolu, w którym nauczyciel jest zatrudniony, 8) poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego, 9) współpracę z rodzicami. Kryteria oceny pracy nauczyciela stażysty dokonywanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego. Kryteria oceny pracy nauczyciela kontraktowego obejmują kryteria określone dla nauczyciela stażysty oraz: 1) planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki przedszkola i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących dziecko, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć, 2) diagnozowanie potrzeb i możliwości dziecka oraz indywidualizowanie pracy z dzieckiem, 3) analizowanie własnej pracy, wykorzystywanie wniosków wynikających z tej analizy do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów pracy, 4) wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego, 5) realizowanie innych zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN. Kryteria oceny pracy nauczyciela kontraktowego dokonywanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela mianowanego obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego. Kryteria oceny pracy nauczyciela mianowanego obejmują kryteria określone dla nauczyciela stażysty i kontraktowego oraz: 1) podejmowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, programowych lub metodycznych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, 2) pobudzanie inicjatyw dzieci przez inspirowanie ich do działań w przedszkolu i środowisku pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad dziećmi podejmującymi te inicjatywy, 3) prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych dla nauczycieli lub rodziców, 4) wykorzystywanie wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego do doskonalenia własnej pracy oraz pracy przedszkola, 5) realizowanie powierzonych funkcji lub innych zadań zleconych przez dyrektora przedszkola. Kryteria oceny pracy nauczyciela mianowanego dokonywanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego. Kryteria oceny pracy nauczyciela dyplomowanego obejmują kryteria określone dla nauczyciela stażysty, kontraktowego i mianowanego oraz: 1) ewaluację własnej pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz wykorzystywanie jej wyników do doskonalenia własnej pracy i pracy przedszkola, 2) efektywne realizowanie zadań na rzecz ucznia we współpracy z podmiotami zewnętrznymi, 3) dwa z poniższych kryteriów, wskazane przez nauczyciela: a) opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów nauczania lub innych programów wynikających ze specyfiki przedszkola lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb dzieci, b) upowszechnianie dobrych praktyk edukacyjnych, w szczególności przygotowanie autorskiej publikacji z zakresu oświaty, c) przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza przedszkolem oraz wykorzystywanie jej wyników do podnoszenia jakości pracy przedszkola, d) współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub Okręgową Komisją Egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, placówkami doskonalenia nauczycieli lub szkołami wyższymi w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne. Ocenę pracy nauczyciela ustala się po ustaleniu poziomu spełniania wszystkich kryteriów określonych dla danego stopnia awansu zawodowego. Poziom spełniania każdego kryterium jest oceniany w skali od 0 do 3 punktów. W przypadku ustalenia poziomu spełniania kryteriów oceny pracy na poziomie: 1) 95 proc. i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę wyróżniającą, 2) 80 proc. i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę bardzo dobrą, 3) 55 proc. i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę dobrą, 4) poniżej 55 proc. – nauczyciel otrzymuje ocenę negatywną. Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynikała z uzasadnionego przekonania, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia albo dobrem publicznym.