OPUBLIKOWANO: LISTOPAD 2014

ZAKTUALIZOWANO: MARZEC 2015

Czas pracy nauczyciela podczas wycieczek i innych wyjazdów

Opracował: Patryk Kuzior, doktor nauk prawnych, autor wielu opracowań naukowych i fachowych z zakresu prawa oraz współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty, wieloletni pracownik administracji publicznej zatrudniony na stanowiskach związanych ze stosowaniem prawa, nauczyciel akademicki

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. z 2001 r. Nr 135 poz. 1516 ze zm.).

Czas pracy nauczyciela to jedno z zagadnień budzących największe kontrowersje. Pomimo istnienia szczególnych uregulowań prawnych dotyczących tej grupy zawodowej, praktyka zrodziła szereg wątpliwości interpretacyjnych, które są przyczyną częstych nieprawidłowości w rozliczaniu czasu pracy nauczyciela. Specyfika pracy nauczyciela, brak utartych schematów, sprawiają też, że w wielu sytuacjach dyrektorom niezwykle trudno pozostać w zgodzie z literą prawa. Szczególnie wyraźnie problem ten uwidacznia się w przypadku wycieczek szkolnych i innych wyjazdów z uczniami, trwających nawet po kilka dni, w czasie których nauczyciel faktycznie pełni funkcję opiekuna nawet przez całą dobę.

Czas pracy to nie tylko pensum

Według definicji zawartej w art. 128 § 1 Kodeksu pracy, czasem pracy jest „czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy”. W zasadzie jest to jeden z niewielu przepisów powszechnego prawa pracy, który ma zastosowanie do czasu pracy nauczycieli, gdyż poza tą definicją regulacja Karty nauczyciela w tym zakresie ma charakter zupełny. I tak, już w art. 42 ust. 1 tej ustawy znajdujemy ogólną normę tygodniowego czasu pracy. Zgodnie z tym przepisem czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. W ramach tego czasu oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel zobowiązany jest realizować:

• zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz,
• inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów, w tym także tzw. godziny karciane,
• zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Co istotne, oprócz ustalenia tygodniowej normy czasu pracy, Karta nauczyciela w art. 42c ust. 1 wskazuje, że nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy.

Przyjmując powyższe jako swoisty katalog warunków dla rozliczania czasu pracy, trzeba stwierdzić, że wszelkie działania nauczyciela na rzecz szkoły i jej uczniów, które stanowią jednocześnie świadczenia wobec pracodawcy w ramach łączącego strony stosunku pracy,