STAN PRAWNY NA 11 CZERWCA 2024

Na pracowniczy staż pracy zarówno nauczyciela, jak i pracownika niepedagogicznego zatrudnionego w placówce oświatowej, składają się okresy zatrudnienia wynikające ze świadectw pracy, a także udokumentowana praca w gospodarstwie rolnym. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby móc zaliczyć pracę na roli do stażu pracy?

Okresy pracy na roli mogą zostać zaliczone do stażu pracy po spełnieniu przesłanek określonych w treści Ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.

Przepisy prawa

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 ww. Ustawy do pracowniczego stażu pracy można zaliczyć pracę w indywidualnym gospodarstwie rolnym, „(…) ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczenie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy”.

Aby pracownikowi można było zaliczyć do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym, musi istnieć przepis prawa (ustawy lub rozporządzenia) albo przepisy wewnątrzzakładowe, stanowiące, że do stażu pracy wyliczanego dla danego świadczenia pracowniczego zalicza się okresy zatrudnienia w innych zakładach pracy.

Definicja gospodarstwa rolnego

Pracodawca, zaliczając pracę w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, w pierwszej kolejności powinien dokonać oceny, czy prowadzone gospodarstwo jest gospodarstwem rolnym w rozumieniu obowiązujących w określonym czasie przepisów prawa. Wysokość minimalnej normy obszarowej gospodarstwa, pozwalająca uznać, że stanowi ono gospodarstwo rolne, kształtowała się w następujący sposób:

• od 28 listopada 1964 r. do 22 grudnia 1971 r. – 0,2 ha,
• od 23 grudnia 1971 r. do 30 czerwca 1989 r. – 0,5 ha,
• od 1 lipca 1989 r. do 30 września 1990 r. – 1 ha,
• od 1 stycznia 1990 r. przepisy Kodeksu cywilnego, wprowadzając definicję gospodarstwa rolnego, nie określiły przewidzianej dla niego minimalnej normy obszarowej; aby móc ocenić, czy nieruchomość rolna wraz z zabudowaniami oraz inwentarzem po 1 października 1990 r. jest gospodarstwem rolnym, należy zbadać zarówno informacje dotyczące części składowych gospodarstwa, jak i jego wielkości oraz opłacanych podatków i składek na ubezpieczenie społeczne.

Obecnie, zgodnie z art. 55³ k.c., „(…) za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego”.

Przepis art. 55³ k.c. akcentuje przede wszystkim aspekt materialny, funkcja gospodarstwa rolnego w tym przypadku ma poboczne znaczenie. Na gruncie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest odwrotnie. Powiązanie terminu „gospodarstwo rolne” z działalnością rolniczą sprawia, że pierwszoplanowe znaczenie ma atrybut funkcjonalny. W przepisie art. 6 pkt 1 tej Ustawy podane jest, że status rolnika posiada osoba, która prowadzi działalność rolniczą. Z kolei w art. 6 pkt 4 sprecyzowano, że pojęcie to oznacza działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej.

W ujęciu czynnościowym powinność rolnika została określona jako „prowadzenie”. Znaczenie tego zwrotu wskazuje, że zachowanie rolnika ma zmierzać do osiągnięcia zamierzonego celu. W tym ujęciu za słuszny należy uznać pogląd, że samo manifestowanie praw własnościowych do gospodarstwa rolnego nie może być traktowane jako równoznaczne z jego prowadzeniem (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 lutego 2014 r., LEX nr 1427986).

Na jakie świadczenia ma wpływ okres pracy na roli?

• Nauczyciele

Udokumentowane okresy pracy na roli zawyżają pracowniczy staż pracy, wpływając tym samym na wysokość dodatku za wysługę lat oraz nagrody jubileuszowej przyznawanej nauczycielom. Podstawą do zaliczenia tej pracy są:

• § 7 Rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy, zgodnie z którym „(…) do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat nauczyciela wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze”,
• § 1 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania, stosownie do którego „(…) do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze”.

Ważne!
Okres pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym zaliczany jest również do pracowniczego stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury lub renty (art. 10 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 86 Karty nauczyciela).

• Pracownicy niepedagogiczni – pracownicy samorządowi

Do stażu pracy uprawniającego pracowników samorządowych do dodatku za wieloletnią pracę, jak i do nagrody jubileuszowej, a także jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wlicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 38 ust. 5 Ustawy o pracownikach samorządowych). Do ww. świadczeń ze stosunku pracy wlicza się zatem pracownikom samorządowym (w szkole publicznej są nimi pracownicy niepedagogiczni) udokumentowany czas pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym.

Co podlega wliczeniu do stażu pracy?

Zgodnie z art. 1 ust. 1 Ustawy ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

• okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
• przypadające przed 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16. roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,