STAN PRAWNY NA 12 LIPCA 2019 Wnioski składane do organu prowadzącego Opracował i zaktualizował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1542 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 stycznia 2019 r. w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli (Dz.U. z 2019 r. poz. 136). Zadania organu prowadzącego wynikające z przepisów oświatowych są wykonywane zarówno przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej daną szkołę (np. radę gminy), jak i jej organ wykonawczy. Jednak wnioski są kierowane przez dyrektorów szkół z reguły do organu wykonawczego, czyli np. w gminie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Wynika to z konstrukcji samorządowych ustaw i zasad funkcjonowania organów stanowiących. Organem tego rodzaju w gminie jest oczywiście rada gminy (rada miejska), w powiecie – rada powiatu. Jest to organ kolegialny podejmujący wszelkie rozstrzygnięcia w drodze uchwał. Elementy wniosku We wniosku należy przede wszystkim wskazać organ, do którego zwraca się dyrektor, przy czym dopuszczalne jest zarówno zwrócenie się np. do wójta (burmistrza, prezydenta) ze wskazaniem nazwy organu, imienia i nazwiska osoby, która aktualnie pełni daną funkcję, jak i poprzestanie na wskazaniu nazwy organu, czyli określeniu „Wójt gminy X”. Obie formy są dopuszczalne, ponieważ wniosek jest kierowany do organu (prowadzącego) i musi być rozpatrzony niezależnie od tego, kto fizycznie pełni daną funkcję. Ponadto wniosek, oprócz sprecyzowanej prośby, powinien zawierać datę oraz podpis dyrektora wraz z pieczęcią szkoły, gdyż dokument ten nie jest kierowany przez osobę fizyczną, ale przez osobę pełniącą funkcję organu szkoły. W niektórych przypadkach dodatkowo we wniosku powinno się znaleźć uzasadnienie prośby. Wniosek kierowany przez dyrektora do organu prowadzącego powinien także wskazywać podstawę prawną dającą dyrektorowi prawo do działania, jednak w praktyce nie zawsze jest to możliwe – często przepisy nie przewidują inicjatywy działania dyrektora w konkretnym przypadku, ale jednocześnie nie zabraniają złożenia wniosku. Wniosek o wydanie upoważnienia do zmiany planu finansowego Przykładem sytuacji, w której nie można wskazać konkretnej podstawy prawnej, jest wniosek o przyznanie upoważnienia do dokonywania przeniesień planowanych wydatków w planie finansowym szkoły. Istniejące przepisy nie pozwalają na takie gospodarowanie finansami szkoły, w którym dyrektor mógłby samodzielnie (bez upoważnienia) dokonywać przesunięć w ramach poszczególnych pozycji planu finansowego, dostosowując jego wykonanie do bieżących potrzeb szkoły. Niezależnie od przyczyn, dla których taka konieczność zachodzi, podstawę niezbędną do dokonywania zmian planu finansowego daje § 12 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. W myśl ust. 3 tego przepisu dyrektorzy szkół mogą dokonywać przeniesień planowanych wydatków w planach finansowych w granicach upoważnień przyznanych przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. Przepis ten jednak nie reguluje, w jaki sposób dyrektor ma takie upoważnienie uzyskać. Można tu wyróżnić dwa rodzaje upoważnień – ogólne, obejmujące wszelkie zmiany w planie finansowym, i szczegółowe, obejmujące wyłącznie prawo do dokonywania przesunięć między wyraźnie wskazanymi paragrafami planu finansowego. Jak już wspomniano, sam wniosek nie ma wyraźnej podstawy prawnej, można jednak w nim przywołać przepis będący podstawą do wydania stosownego upoważnienia. Wniosek o prowadzenie dzienników w formie elektronicznej Wniosek o prowadzenie dziennika elektronicznego jest oparty na podstawie prawnej zawartej w Rozporządzeniu w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. Zgodnie z § 21 ust. 2 tego aktu – za zgodą organu prowadzącego – dzienniki mogą być prowadzone wyłącznie w formie elektronicznej. O ile zatem dziennik w formie elektronicznej może być prowadzony bez zgody organu prowadzącego równolegle z dziennikiem papierowym, to rezygnacja z formy papierowej i prowadzenie wyłącznie dziennika elektronicznego wymagają zgody organu prowadzącego. Przywołany przepis nie wymaga specjalnego uzasadnienia wniosku o prowadzenie dzienników wyłącznie w formie elektronicznej, co oczywiście nie oznacza, że uzasadnienia takiego nie można dodać. Może ono zawierać przykładowo wskazanie, że szkoła dysponuje sprzętem niezbędnym do prowadzenia dziennika w formie elektronicznej, czyli np. posiada odpowiednią liczbę komputerów. Wniosek o dofinansowanie form doskonalenia zawodowego nauczycieli Podstawą prawną do złożenia tego wniosku jest § 5 Rozporządzenia w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli. Dyrektorzy szkół i placówek, do 30 listopada danego roku, składają do organu prowadzącego wnioski o dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli w następnym roku budżetowym. Przepis ten zawiera zatem dodatkowy wymóg formalny, bowiem nakazuje złożenie wniosku w konkretnym terminie. Oznacza to, że wnioski dyrektorów złożone później nie będą brane pod uwagę. Wniosek o zwolnienie z obowiązku realizacji zajęć dydaktycznych Co do zasady wyrażonej w art. 42 ust. 6 KN dyrektor szkoły, z racji dodatkowego obciążenia obowiązkami, powinien realizować mniejszą niż inni nauczyciele liczbę zajęć dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych. Zgodnie z treścią tego przepisu dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi zajmującemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu je powierzono, obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy lub zwalnia się ich z obowiązku realizacji zajęć. Przepis ten jest szczególny z kilku powodów. Przede wszystkim wynikają z niego kompetencje do obniżenia tygodniowego wymiaru godzin lub całkowitego zwolnienia z ich wykonywania, przy czym wykładnia tej regulacji wskazuje, że obniżenie powinno obowiązywać zawsze; innymi słowy, organ stanowiący powinien podjąć uchwałę określającą zasady obniżania pensum w stosunku do dyrektorów (i innych nauczycieli wskazanych w tej regulacji). Zwolnienie całkowite z obowiązku realizacji zajęć może jednak mieć wyłącznie indywidualny charakter, a zatem uchwała powinna wskazywać konkretnie, którego dyrektora zwolnienie to obejmuje. Jeżeli dyrektor argumentuje, że przyczyną złożenia wniosku jest nadmierna ilość obowiązków, tylko wójt może ocenić, czy w danym przypadku jest to prawda, i wystąpić z inicjatywą do rady gminy. Przywołane regulacje wskazują jedynie, że organ stanowiący zwalnia dyrektora z obowiązku realizacji pensum nauczycielskiego, nie określają natomiast, że dzieje się tak na wniosek dyrektora. Należy pamiętać, że organ prowadzący może w konkretnym przypadku nie mieć świadomości, że wykonywanie zadań związanych z zarządzaniem szkołą znacznie obciąża dyrektora, negatywnie rzutując na możliwość wykonywania przez niego zadań zarówno nauczyciela, jak i dyrektora. Biorąc to pod uwagę, trzeba uznać, że złożenie odpowiednio umotywowanego wniosku jest zasadne. Wniosek o przyznanie dodatkowego etatu dla nauczyciela / pracownika administracji Wszelkie wymogi dotyczące liczby potrzebnych pracowników administracji i obsługi oraz nauczycieli powinny się znajdować w arkuszu organizacji szkoły zatwierdzanym przez organ prowadzący. Nie oznacza to jednak, że dyrektor nie może złożyć wniosku o przyznanie dodatkowego etatu, który oczywiście wiąże się z przyznaniem dodatkowych środków finansowych. Jest to jeden z tych wniosków, co do których nie można wskazać żadnej wyraźnej podstawy prawnej. Nie jest on dla organu prowadzącego wiążący, tzn. organ nie ma obowiązku uzasadnienia np. odmowy przyznania środków. Jeżeli dyrektor znajduje się w sytuacji, w której potrzeba zatrudnienia nowego pracownika pojawiła się nagle, wówczas powinien taki wniosek odpowiednio uzasadnić. Podsumowanie Opisane wyżej wnioski nie tworzą oczywiście katalogu zamkniętego. Podczas ich pisania należy pamiętać o kilku zasadach – przede wszystkim nie zawsze w przepisach można znaleźć wyraźną podstawę prawną uzasadniającą wprost złożenie wniosku. Ponadto, jeżeli już ona istnieje, często nie przewiduje konieczności uzasadniania wniosku. W takim wypadku uzasadnienie nie jest niezbędne do tego, aby wniosek został rozpatrzony, ale można je uwzględnić. Ważne! Osobną kwestią jest powołanie się przez dyrektora na błędny przepis lub uchylony akt prawny. Organ prowadzący ma wówczas dwa wyjścia – jeżeli błąd był spowodowany faktem, że nie istnieje podstawa prawna do wniesienia danego wniosku, wówczas może go pozostawić bez rozpoznania. Jeżeli jednak podstawa taka istnieje, to nawet jej błędne przywołanie nie powoduje nieważności wniosku, a zatem organ prowadzący powinien go rozpatrzyć i poinformować dyrektora o wynikach.