OPUBLIKOWANO: WRZESIEŃ 2014

Zaświadczenie o niekaralności

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191),
• Ustawa z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie Ustawy o systemie oświaty, ustawy Karta nauczyciela oraz Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2008 r. Nr 145 poz. 917),
• Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 654 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 maja 2014 r. w sprawie udzielania informacji o osobach oraz o podmiotach zbiorowych na podstawie danych zgromadzonych w Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U. z 2014 r. poz. 660).

Obowiązek przedstawienia zaświadczenia o niekaralności dotyczy wszystkich nauczycieli, niezależnie od posiadanego przez nich stopnia awansu zawodowego. Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z art. 10 ust. 1 Karty nauczyciela, „stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania, z zastrzeżeniem ust. 8”. Przywołany w tym przepisie ust. 8 wskazuje z kolei, że nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia warunków, o których mowa w ust. 5 pkt 2–5. Wśród nich, w pkt 4, został zawarty wymóg braku karalności za przestępstwo popełnione umyślnie.

Warunek braku karalności odnosi się zatem do każdego nauczyciela, a nie tylko do tych posiadających najwyższe stopnie awansu zawodowego, którzy są zatrudniani na podstawie mianowania. Co prawda został on zawarty w przepisie odnoszącym się wprost właśnie do nauczyciela mianowanego i dyplomowanego, ale przywołane regulacje dotyczą wszystkich nauczycieli. Zatem warunek niekaralności musi być spełniony również przez nauczyciela stażystę i kontraktowego.

Za taką interpretacją przemawia zresztą art. 26 ust. 1 pkt 5 KN, zgodnie z którym „stosunek pracy nauczyciela wygasa z mocy prawa w razie stwierdzenia, że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 1–5”, a więc również dotyczących obowiązku przedstawienia zaświadczenia o niekaralności. Przepis zawarty w art. 26 odnosi się do każdego nauczyciela, niezależnie od podstawy nawiązania stosunku pracy, dotyczy zatem zarówno tych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i mianowania. Oznacza to, że stosunek pracy każdego nauczyciela wygaśnie w przypadku, gdy zaświadczenie o niekaralności zostało sfałszowane. Jest to jednoznaczne ze stwierdzeniem, że powinno ono zostać przedstawione podczas zatrudniania każdego pedagoga, niezależnie od podstawy nawiązania stosunku pracy i stopnia awansu zawodowego.