STAN PRAWNY NA 12 MARCA 2021 Współpraca przedszkoli niepublicznych z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i specjalistycznymi Opracował: Adam Krasnosielski, pedagog, psycholog. Zaktualizowała: Jagna Niepokólczycka-Gac, pedagog, socjoterapeuta, wieloletni kurator społecznego sądu rodzinnego i dla nieletnich Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie wa-runków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepeł-nosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecz-nym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie za-sad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1280), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 199 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych po-radniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1743). Przedszkola niepubliczne mają prawo do korzystania z oferty pomocy poradni psychologicz-no-pedagogicznych i specjalistycznych na takich samych zasadach jak przedszkola publiczne. O ile do tych pierwszych dyrektorzy przedszkoli już się przyzwyczaili, o tyle placówki wy-specjalizowane w pomocy dzieciom z wybranym rodzajem problemów nie są wśród nich tak popularne. Zakres wiedzy na temat możliwości współpracy przedszkoli z poradniami psycho-logiczno-pedagogicznymi, a tym bardziej z poradniami specjalistycznymi, jest dość mały. Zadania poradni w procesie psychologiczno-pedagogicznego wsparcia przedszkola nie-publicznego Pomoc psychologiczno-pedagogiczna (specjalistyczna), jakiej udzielają placówki, ma na celu wsparcie przedszkola w jego działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Naj-ważniejszym odbiorcą tej pomocy jest dziecko, dodatkowo jest ona uzupełniana pomocą po-średnią, czyli wsparciem w powyższych procesach rodziców i nauczycieli oraz specjalistów pracujących w przedszkolu. Współpraca między przedszkolem niepublicznym a poradnią ma na celu podniesienie jakości pracy placówki przedszkolnej, a więc tym samym świadczonych przez nią usług na rzecz za-spokajania specjalnych potrzeb edukacyjno-wychowawczych dziecka. Dodatkowo poradnie mogą wspomóc przedszkola w: • realizacji przez nie podstawy programowej, • rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb dzieci przez indywidualizację nauczania i wychowania, • diagnozowaniu trudności i potrzeb dzieci, a także organizacji sposobów ich zaspoka-jania, • weryfikację podjętych wcześniej działań. • pomoc w tworzeniu oraz realizacji Indywidualnych Programów Edukacyjno- -Terapeutycznych. Poradnia może też organizować i kierować prowadzoną przez siebie siecią współpracy i sa-mokształcenia tworzoną dla nauczycieli i specjalistów pracujących w przedszkolu, których zadaniem jest poszerzanie zakresu swojej wiedzy np. przez dzielenie się doświadczeniami z pracy. Współpraca między poradnią a przedszkolem niepublicznym polega także na wsparciu w zor-ganizowaniu przez przedszkole pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla jego podopiecz-nych, np. przez szczegółowe rozpisanie w indywidualnym planie edukacyjno-terapeutycznym m.in. zakresu, form i sposobów udzielania tej pomocy, a także zakresu i częstotliwości kon-taktów z poradnią adekwatnie do potrzeb dziecka, jego rodziców i nauczycieli. Kolejnym obszarem współpracy między placówkami jest udzielanie przez poradnie nauczycielom oraz specjalistom pracującym w przedszkolu informacji na temat rozwiązywania problemów edu-kacyjno-wychowawczych, w tym przyczyn i możliwości zaspokojenia specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka z uwagi na ich różnorodne pochodzenie, takich jak niepełnosprawność intelektualna, ADHD, autyzm, zespół Aspergera, traumatyczne wydarzenia w życiu dziecka (śmierć rodzica, utrata środków do życia itp.). Poza tym dyrektor przedszkola niepublicznego lub rodzic niepełnosprawnego dziecka, składa-jąc pisemny wniosek do poradni, może wnioskować o podjęcie z nią współpracy w celu udzielenia pomocy w zakresie określenia niezbędnych warunków zapewniających możliwość nauki, a także potrzebnego do tego celu sprzętu specjalistycznego i dydaktycznego z wyko-rzystaniem nowych technologii dostosowanych do indywidualnych (specjalnych) potrzeb i możliwości niepełnosprawnego przedszkolaka. W której poradni można znaleźć pomoc i kto jej udziela? Każda poradnia działa na terenie wyznaczonym przez organ ją prowadzący, czyli np. miasto, powiat, w którym mieści się poradnia. Dlatego też korzystanie z jej pomocy odbywa się zgodnie z podziałem rejonowym (miejscem zamieszkania) i jest oferowane mieszkańcom danego rejonu nieodpłatnie. Oczywiście istnieją od tego wyjątki. Jeśli organy prowadzące poradnie zawrą porozumienie między sobą, wówczas będą one mogły udzielać pomocy dzie-ciom, rodzicom i nauczycielom z przedszkoli mieszczących się poza ich rejonem. Poradnia może też poszerzyć zakres swoich kompetencji przez współpracę z innymi porad-niami, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi, a także innymi podmiotami działającymi na rzecz dzieci, ich rodzin i nauczycieli. Pomoc w poradni może być udzielana przez wykwalifikowanych specjalistów (psychologów, pedagogów, logopedów, lekarzy), jak również przez wolontariuszy, którzy wspierają zakres obowiązków należących do poradni. Osoba taka musi być pełnoletnia, a dodatkowo zobowią-zuje się przed dyrektorem poradni do dochowania tajemnicy dotyczącej osób korzystających z jej pomocy. Swoje obowiązki wypełnia pod opieką dyrektora poradni lub wyznaczonej przez niego osoby. Działanie poradni jest przewidziane na cały rok. Liczbę godzin dziennej pracy uzgadnia jej dyrektor z organem prowadzącym. Wydawanie orzeczeń i opinii Współpraca przedszkoli niepublicznych z poradniami najczęściej sprowadza się do wydania przez poradnię orzeczenia bądź opinii na temat trudności dziecka i zastosowania się przez pracowników przedszkola do zawartych w tych dokumentach zaleceń, ale może być też dużo bogatsza. W orzeczeniach lub opiniach wydawanych przez poradnie określane są zarówno edukacyjne, jak i rozwojowe potrzeby dziecka, z uwzględnieniem jego słabych i mocnych stron. Zawierają one uzasadnienie postawionej diagnozy, a także wskazówki (zalecenia) nie-zbędne do zmniejszenia lub całkowitego wyeliminowania zaistniałych trudności. Diagnoza przeprowadzona w poradni psychologiczno-pedagogicznej (specjalistycznej) w zależności od przyczyny jej przeprowadzenia poprzedza: • wydanie orzeczenia (o potrzebie kształcenia specjalnego, obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, indywidualnego nauczania, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych), • wydanie opinii (np. o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka), • objęcie przedszkolaków, ich rodziców i nauczycieli wybranymi formami pomocy psy-chologiczno-pedagogicznej. Czas na wydanie orzeczenia lub opinii Na wydanie opinii poradnia ma 30 dni od daty wpłynięcia wniosku. W uzasadnionych przy-padkach termin ten może zostać wydłużony o kolejne 30 dni. Ważne, aby złożony w poradni wniosek miał swoje uzasadnienie. Każde działanie musi wynikać z odpowiednich przesłanek, będących przyczyną niepokoju rodzica, nauczyciela lub innej osoby pracującej z dzieckiem. To rodzic jest jednak osobą uprawioną do złożenia wniosku w poradni. Rodzic, składając pisemny wniosek do poradni, może do uzasadnienia dołączyć takie doku-menty jak: wyniki obserwacji i badań pedagogiczno-psychologicznych lub opinie nauczycieli oraz innych specjalistów pracujących z dzieckiem w przedszkolu. W razie braku tych doku-mentów poradnia ma prawo zwrócić się do dyrektora przedszkola o wydanie opinii, jednocze-śnie informując o tym rodziców dziecka. Równie ważnym, o ile nie ważniejszym, dokumentem jest zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka. Czasami jego brak uniemożliwia poradni wydanie opinii na temat trudności malucha w okresie 30 (60) dni. Wówczas taką opinię poradnia wydaje w ciągu 7 dni od daty wpłynięcia wyników badań lekarskich. Wydając opinię na temat dziecka, poradnia na pisemny wniosek jego rodziców może przeka-zać kopię tego dokumentu do przedszkola. Trudności we współpracy Praktyka pokazuje, że współpraca przedszkola niepublicznego z poradnią psychologiczno-pedagogiczną (specjalistyczną) nie zawsze układa się pomyślnie. Zdarza się, że rodzice dziecka lub pracownicy przedszkola, szukając wsparcia u specjalistów z poradni, otrzymują pozorną, a nie faktyczną pomoc, czego przykładem mogą być orzeczenia czy opinie wysta-wiane zbyt pochopnie, a przez to niestarannie, co z kolei przekłada się na błędy w poprawnym zdiagnozowaniu dziecka. Jednym z takich przykładów jest stawianie podwójnej diagnozy, np. na pierwszej stronie orzeczenia widnieje diagnoza „autyzm dziecięcy”, a na drugiej – zespół Aspergera. Innym przykładem kompromitującej pomyłki jest używanie w orzeczeniu bądź opinii dwóch rodza-jów płci w stosunku do jednego dziecka. Nie jest rzadkością, że dokumenty te są dość skrom-nych rozmiarów. Pisane skrótowo czy ogólnikowo, nie spełniają swojej funkcji. Widoczne jest to zwłaszcza w zakresie zaleceń do pracy z dzieckiem. Wskazówki, które nie zawierają szczegółowych informacji na temat zalecanych sposobów pracy z maluchem, mogą utrudniać ich realizację rodzicom, którzy zazwyczaj nie mają wykształcenia pedagogicznego. Może to spowodować określone konsekwencje: • utratę wiarygodności poradni psychologiczno-pedagogicznej (specjalistycznej) w oczach rodziców i kadry pracującej w przedszkolu, • niechęć do kontynuowania współpracy przedszkola z daną poradnią, • dezorientację wśród grona specjalistów pracujących w przedszkolu, przekładającą się na trudności w planowaniu form pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówce edukacyjnej. Konsekwencje popełnionych błędów pracowników poradni ponoszą dzieci. Pomoc udzielana na podstawie niepoprawnej diagnozy mija się z celem, gdyż nie zaspokaja ich potrzeb. Jeśli rodzice lub pracownicy przedszkola zauważą jakieś nieprawidłowości czy też nie zgodzą się z postawioną w orzeczeniu lub opinii diagnozą, mają możliwość odwołania się od zawartej w niej decyzji. Trzeba to jednak zrobić w przeciągu 14 dni od czasu otrzymania takiego do-kumentu. Odwołanie należy skierować do kuratora oświaty za pośrednictwem zespołu orzeka-jącego, który wydał orzeczenie bądź opinię w poradni. Udzielanie przez przedszkole niepubliczne pomocy psychologiczno-pedagogicznej nie jest obowiązkowe, jednak stanowi dużą wartość w procesie wspomagania rozwoju każdego dziecka, dlatego – w myśl zasady „co dwie głowy, to nie jedna” – warto, by przedszkole po-dejmowało współpracę z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi (specjalistycznymi). Bibliografia: • K. Leśniewska, E. Puchała, L. Zaremba, Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i mło-dzieży. Praca zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem w przedszkolach, szkołach i placówkach, Warszawa 2011.