OPUBLIKOWANO: SIERPIEŃ 2014

ZAKTUALIZOWANO: LISTOPAD 2014

Jeśli brakuje godzin

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. K odeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167),
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. z 2002 r. Nr 27 poz. 271 ze zm.).

Karta nauczyciela jako pragmatyka służbowa obejmuje zakresem swojej regulacji określoną grupę zawodową, czyli nauczycieli. Jednocześnie zawiera rozwiązania, które pod pewnymi względami wydają się nie do końca przemyślane. Przykładem takiego przepisu jest art. 20 ust. 1 pkt 2. Na jego podstawie dyrektor szkoły ma obowiązek rozwiązać stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze zajęć, jeżeli w szkole zaszły zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów lub zmiany planu nauczania, które uniemożliwiają dalsze zatrudnianie nauczyciela właśnie w pełnym wymiarze zajęć. Za taką interpretacją przemawia kategoryczne brzmienie przywołanej regulacji, która nie pozostawia dyrektorowi możliwości np. ograniczenia wymiaru zatrudnienia nauczyciela, zgodnie bowiem z ww. artykułem dyrektor szkoły „rozwiązuje” z nauczycielem stosunek pracy, a nie „może” go rozwiązać. Taka z kolei konstrukcja przepisów powoduje, że pozycja nauczyciela zatrudnionego w niepełnym pensum jest w tym wypadku lepsza niż tego pracującego na cały etat, ponieważ zmiany organizacyjne i planu nauczania nie powodują konieczności rozwiązania z nim stosunku pracy.

Rozwiązaniem umożliwiającym kontynuowanie zatrudnienia w danej szkole w sytuacji, gdy zmniejszyła się w niej liczba godzin dydaktycznych przypadających nauczycielowi, jest instytucja uzupełniania pensum, przewidziana w art. 22 ust. 1 KN.

Uzupełnianie pensum

Zgodnie z art. 22 ust. 1 KN, „organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub – za jego zgodą – na innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. W wypadku niewyrażenia zgody nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za część obowiązkowego wymiaru zajęć”.

Celem przepisu jest zatem stworzenie nauczycielowi możliwości pracy w pełnym pensum w sytuacji, gdy brakuje godzin dydaktycznych w szkole będącej jego podstawowym miejscem zatrudnienia. Konstrukcja tego przepisu wskazuje, że można go zastosować wyłącznie wówczas, gdy w macierzystej szkole nauczyciel nadal będzie pracował w wymiarze co najmniej 1/2 etatu, ponieważ w wymiarze nie większym niż 1/2 można etat uzupełniać. Uzupełnianie etatu jest możliwe zarówno w jednej, jak i w kilku szkołach, ale zawsze w macierzystej szkole nauczyciel musi odpracowywać co najmniej 1/2 pensum.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 20 marca 1991 r. (I PR 6/91), „nie jest wymagana zgoda nauczyciela na pracę w innej szkole w tej samej miejscowości w celu uzupełnienia obowiązującego wymiaru zajęć dydaktycznych (wychowawczych) w wymiarze nie większym niż 1/2 etatu”. W uzasadnieniu Sąd stwierdził również, że zgoda nauczyciela, także mianowanego, na pracę w innej szkole w tej samej miejscowości w celu uzupełnienia obowiązującego wymiaru zajęć dydaktycznych (wychowawczych) w wymiarze nie większym niż 1/2 etatu jest wymagana wyłącznie w przypadku zatrudnienia na innym stanowisku. Przy zachowaniu tego samego stanowiska i pozostałych przesłanek tego przepisu zgoda nauczyciela nie jest potrzebna i musi się on zastosować do dyspozycji przełożonych.