Odimienna metoda nauki czytania w grupie przygotowującej do przedszkola
Opracowała: Katarzyna Hordziejewicz, pedagog, dyrektor prywatnego żłobka i przedszkola, jeden z założycieli Stowarzyszenia Żłobków Niepublicznych ProRodzina, zastępca przewodniczącej Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia Przedszkoli Niepublicznych
Imię dziecka jest kluczem
Odimienna metoda nauki czytania to program edukacyjny mający na celu wczesne kształcenie umiejętności czytania z pełnym rozumieniem tekstu. Jego podstawowym celem jest tworzenie takich sytuacji edukacyjnych, które bez wysiłku i w przyjazny sposób doprowadzą do wykształcenia kompetencji czytelniczych u dziecka.
Odimienna – ponieważ naukę zaczynamy od wyrazu najbliższego dziecku: od jego imienia, które wprowadza je w świat pisma. Metoda bazuje na naturalnej dla malucha ciekawości świata oraz motywacji do odczytania własnego imienia. Rozpoczęcie procesu nauki od swojego imienia pozwala na wykształcenie kompetencji czytelniczych już u dwu–trzylatków, a uwolnienie nauki czytania od szkolnych rygorów eliminuje zjawisko związanego z tym stresu.
Źródłem inspiracji dla autorki, dr Ireny Majchrzak, była filozofia i wskazówki Marii Montessori. Program oparty jest na założeniach pedagogiki konstruktywistycznej. Zawiera takie propozycje zajęć, dzięki którym dziecko w drodze samodzielnego rozumowania odkrywa i opanowuje logikę alfabetycznego szyfru. W przeciwieństwie do metody analityczno-syntetycznej strategia metody odimiennej jest wizualna. Na każdym etapie jej stosowania stymuluje się zmysł wzroku, a proponowane ćwiczenia wspierają również kształtowanie logicznego myślenia, m.in. takie procesy jak indukcja, dedukcja, stawianie hipotez, wyciąganie wniosków. Dzięki temu maluch w krótkim czasie odkrywa, że każde z imion jest zapisane za pomocą innych, specyficznie ułożonych liter. Obserwuje, jak brzmienie liter przekształca się w wyrazy, i zaczyna rozumieć, że on sam i jego koledzy „zostają ukryci” za literowym szyfrem.
Irena Majchrzak, socjolog z wykształcenia, wprowadziła i sprawdziła skuteczność metody najpierw w Meksyku, a od kilkunastu lat odimienna nauka czytania cieszy się dużą popularnością również w Polsce. Jak napisała sama autorka, pomysł rozpoczęcia nauki czytania od imienia dziecka zrodził się z uśmiechu Simony. Mała dziewczynka nie potrafiła poradzić sobie z pracą domową. Rozpoznawała każdą z liter osobno, ale nie potrafiła połączyć oddzielnych znaków graficznych w jeden wyraz. Wtedy Irena Majchrzak postanowiła pokazać jej, jak wygląda jej imię. Od tego zaczęła się autentyczna i fascynująca przygoda dziewczynki z pismem. Według koncepcji autorki rozumienie słowa powinno wyprzedzać umiejętność jego odczytania, „bo to nie litery się czyta, tylko sens”. Dziecko od samego początku wchodzi w świat pisma jako w świat znaczeń, a nie poszczególnych liter. Litery to jedynie znaki umowne, które pozwalają nam zrozumieć sens przekazu. Imię jest dla malucha najważniejszym słowem „otwierającym świat pisma”. Stanowi klucz, za pomocą którego dziecko może w sposób dla siebie najłatwiejszy i najbardziej naturalny odkryć znaki graficzne reprezentujące poszczególne litery, czyli reakcję znaczeniową między wyrazem napisanym a słowem mówionym oraz reakcję brzmieniową między literą a fonemem.
Pierwszy krok – inicjacja
Metoda odimienna stosuje logiczny ciąg wprowadzania dziecka w świat pisma. Pierwszym i kluczowym etapem jest inicjacja. To swoiste wtajemniczenie, wprowadzenie w niezwykły świat liter. Proponowany przez Irenę Majchrzak scenariusz inicjacji wygląda następująco:
