OPUBLIKOWANO: LIPIEC 2014

Dzieci przewlekle chore w szkole

Opracowała: Aneta Chamczyńska-Penkala, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 217),
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 159 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz.U. z 2009 r. Nr 139 poz. 1133),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2013 r. poz. 532).

Choroba przewlekła to stan łączący w sobie szereg wspólnych cech, takich jak: długi czas trwania, przebieg łagodniejszy niż w przypadkach ostrych, zwykle nieodwracalność zmian oraz konieczność stałej obserwacji i leczenia. Stan ten charakteryzuje się okresami ciszy i nawrotów.

Wśród chorób przewlekłych, które najczęściej dotykają dzieci, należy wymienić m.in.: astmę, cukrzycę i padaczkę. Każdy dzień dla takiego dziecka oznacza reżim terminowego przyjmowania leków, wiąże się też z nieustającym niebezpieczeństwem wystąpienia objawów choroby, jak np. atak padaczki czy duszności w przypadku astmy.

Przepisy Ustawy o systemie oświaty wskazują, że szkoła jest instytucją opiekuńczo-wychowawczą, a jej zadaniem jest zapewnienie dzieciom właściwych warunków do rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społecznego, a także wyrównywanie ewentualnych braków i przygotowywanie do przyszłego etapu edukacji. Mimo że przepisy prawne nie wykluczają możliwości uczęszczania do szkół przewlekle chorych i niepełnosprawnych dzieci, rodzice często napotykają przeszkody uniemożliwiające lub utrudniające ich pociechom korzystanie z prawa do nauki i rozwijania się w grupie innych dzieci. Rodzice nierzadko słyszą, że do szkoły nie przyjmuje się dzieci z padaczką, astmą czy cukrzycą, bo instytucja ta nie jest w stanie zapewnić im odpowiedniej opieki.

Obowiązek szkolny

Zgodnie z art. 15 ww. Ustawy od 1 września 2014 r. obowiązek szkolny obejmuje dziecko, które w danym roku szkolnym ukończy 6 lat, i trwa do ukończenia gimnazjum, jednak nie dłużej niż do ukończenia lat 18. Natomiast na wniosek rodziców do szkoły może być przyjęte także dziecko, które w roku szkolnym ukończy 5 lat, jeżeli wykazuje psychofizyczną dojrzałość do podjęcia nauki. Obowiązek szkolny dotyczy zarówno dziecka zdrowego, jak i dotkniętego chorobą przewlekłą, przy czym Ustawa o systemie oświaty nie posługuje się pojęciem choroby przewlekłej, a określeniem „stan zdrowia uniemożliwiający lub znacznie utrudniający uczęszczanie do szkoły” (art. 71b 1a uso.). Niestety zdarza się, że dyrektor szkoły odmawia przyjęcia do danej placówki dziecka z chorobą przewlekłą, argumentując to brakiem odpowiednich warunków dla takiego ucznia. Taka decyzja nie ma podstaw prawnych i brak też w prawie oświatowym przepisów obciążających odpowiedzialnością dyrektora za takie decyzje. Z obowiązującego orzecznictwa wynika, że dyrektor szkoły nie wydaje decyzji w przedmiocie odmowy przyjęcia do szkoły, co w konsekwencji oznacza, że „decyzja” nie podlega kontroli sądowej i nie przysługuje na nią środek odwoławczy (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 marca 2013 r., IV SA/Wr 705/12). Zatem rodzic, którego dziecko nie zostało przyjęte do szkoły z powodu choroby przewlekłej, nie ma możliwości zaskarżenia takiego stanowiska dyrektora szkoły. Może ewentualnie zwrócić się do kuratora oświaty (jako organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad działalnością dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą szkoły) z prośbą o podjęcie działań mających na celu zmianę stanowiska dyrektora. Należy jednak pamiętać, że takie rozwiązanie nie znajduje odzwierciedlenia w przepisach prawa, co w konsekwencji oznacza, że kurator oświaty może, ale nie musi przychylić się do wniosku rodzica.

Obowiązki i uprawnienia dyrektora szkoły

Zgodnie z podstawą programową wychowania szkolnego szkoła łagodnie wprowadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich harmonijny rozwój intelektualny, etyczny, emocjonalny, społeczny i fizyczny.

W związku z tym tak ważne jest odpowiednie podejście nauczyciela do ucznia. Jeśli wychowawca wie o chorobie, jest w stanie szybko i sprawnie pomóc, kiedy okaże się to potrzebne. Może również wytłumaczyć innym dzieciom, na czym polega choroba ich kolegi czy koleżanki, pomóc przezwyciężyć obawy związane z odmiennością i ułatwić uczniom wzajemne polubienie się.

Zgodnie z art. 5 ust. 7 Ustawy o systemie oświaty