Edukacja przez sztukę w żłobku

Opracowała: Katarzyna Hordziejewicz, pedagog, dyrektor prywatnego żłobka i przedszkola, dyrektor biura Stowarzyszenia Żłobków Niepublicznych ProRodzina, zastępca przewodniczącej Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia Przedszkoli Niepublicznych

Sztuka to elementarny składnik kultury człowieka. Stanowi jeden z podstawowych sposobów uzewnętrzniania ludzkich zdolności twórczych i posiada naprawdę wiele różnych definicji. Wśród nich na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że na pewno jest ona tworzeniem nowych, niepowtarzalnych wartości estetycznych.

Oddziaływanie sztuki

Twórczość w wykonaniu dziecka nie jest tym samym co sztuka w rozumieniu dorosłego człowieka. Maluch tworzy, przede wszystkim wyrażając swoje emocje, sztuka stanowi zatem dla niego jeden z podstawowych środków wyrazu. Jednocześnie wrażeń estetycznych dostarcza mu otaczająca go sztuka użytkowa, czyli przedmioty, którymi posługuje się na co dzień. Ważne, by dzieci już od najwcześniejszych lat życia mogły zapoznać się z niektórymi dziełami sztuki przechowywanymi w rodzinie. Wprawdzie dla malucha przystępne będą tylko niektóre, wybrane wytwory malarstwa czy utwory muzyczne, aczkolwiek tak naprawdę nikt nie jest w stanie jednoznacznie stwierdzić, jakie korzyści daje dziecku obcowanie z danym dziełem sztuki.

Z przeprowadzonych badań wynika, że maluchy są podatne na oddziaływanie dawnej sztuki prymitywnej i twórczości ludowej. Ich największym zainteresowaniem cieszą się obrazy o charakterze realistycznym, oddające otaczający nas świat. Dziecko jest zaciekawione płótnami o żywej kolorystyce, tym, co przyciąga jego uwagę. Trzeba też pamiętać, że do szóstego miesiąca życia należy stymulować zmysł wzroku u dziecka przez proste, najlepiej dwu-, trzykolorowe obrazki. Obecnie na rynku są dostępne świetne pozycje stworzone specjalnie dla maluchów w tym wieku: czarno-białe rysunki, ewentualnie z dodatkiem trzeciego koloru, na których dziecko jest w stanie dostrzec konkretny przedmiot, owoc, zwierzę, kwiat itp. Tym samym nie tylko pobudza swój zmysł artystyczny, ale również uczy się obserwować, nazywać, rozwija myślenie.

Maluchy powinny obcować ze sztuką już od pierwszych miesięcy życia. Muzyka, literatura, malarstwo rozwijają ich zmysły. Badania wskazują, że twórczość artystyczna ma ogromne znaczenie dla małego dziecka, wpływa bowiem na jego psychikę, kształtuje wrażliwość i rozumienie świata, a także przyczynia się do rozwijania sprawności manualnej. Pozwala również uzewnętrzniać emocje, wrażenia i odczucia, nawet jeśli inne środki wyrazu znajdują się jeszcze poza zasięgiem malucha.

Sztuka w żłobku

Warto, aby żłobek dawał dzieciom możliwość obcowania ze sztuką. Oprócz miłej dla oka aranżacji w sali powinny się znaleźć reprodukcje znanych obrazów czy literatura dziecięca. Ważne, by były dostępne dla maluchów, umieszczone na odpowiedniej wysokości, tak aby każdy mógł z nich swobodnie korzystać. Dobrym i praktycznym rozwiązaniem jest stworzenie przez opiekunów zestawów zalaminowanych zdjęć przedstawiających znane obrazy. Dziecko może wtedy swobodnie oglądać przygotowane reprodukcje malarstwa.

Kampanii dotyczących czytania małym dzieciom było już wiele. Warto czytać dziecku jeszcze nienarodzonemu, w trzecim trymestrze ciąży zaczyna ono bowiem reagować na bodźcie dźwiękowe. To zmysł słuchu jako pierwszy odbiera tak różnorodne wrażenia jak bicie serca matki, muzykę czy inne dźwięki spoza maminego brzucha. Czytanie na głos niemowlakowi stymuluje rozwój jego mózgu. Zanim małe dziecko nauczy się mówić – najpierw uczy się rozumieć mowę, czyli tworzy tzw. słownik bierny. Jest to związane z kolejnością dojrzewania poszczególnych ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za rozumienie oraz artykułowanie mowy. Nauka mowy rozpoczyna się więc tak naprawdę od momentu, kiedy niemowlę zaczyna słyszeć mowę. Powinniśmy zatem otoczyć dziecko morzem słów, które pozwoli mu w odpowiedni sposób wykształcić swój słownik.

Książki są dla najmłodszych źródłem nowych doświadczeń językowych. Literatura dziecięca wzbogaca zarówno bierny (rozumienie), jak i czynny (mowa) słownik dziecka, poszerzając wiedzę o świecie i pomagając w ten sposób odnosić sukcesy w dalszym życiu. Czytanie od najmłodszych lat życia pomaga także w przezwyciężaniu dysleksji.

Głośne czytanie małemu dziecku:

• rozbudza w nim ciekawość świata,