STAN PRAWNY NA 21 MAJA 2019 Badanie losów absolwentów Opracowała: Małgorzata Celuch, nauczycielka, przez kilka lat na stanowisku wicedyrektora szkoły; zaktualizował: Wojciech Wasielewski, pracownik kuratorium oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U z 2017 r. poz. 1611), • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U. UE.L. z 2016 r. Nr 119 s. 1). Aktualnie obowiązujące Rozporządzenie w sprawie wymagań wobec szkół i placówek nie wskazuje wprost na obowiązek dyrektora szkoły dotyczący badania losu absolwentów. W wymaganiu ósmym zobowiązuje się jednak szkołę do analizowania wyników egzaminów, wyników ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej oraz innych badań zewnętrznych oraz wewnętrznych, odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki. Dyrektor szkoły powinien więc wskazać inne badania, adekwatne do potrzeb szkoły. Jednym z często stosowanych badań wewnętrznych, które ma znaczący wpływ na podniesienie jakości pracy szkoły, jest badanie losów absolwentów. Celem tego badania jest uzyskanie jak najwięcej informacji o tym, jak radzą sobie absolwenci: na kolejnych szczeblach edukacji, na rynku pracy, w pracy zawodowej, jakie wartości dała im szkoła, a jakich zabrakło. Ważne! Znajomość słabych i mocnych stron placówki może ułatwić dokonywanie zmian w dotychczasowym sposobie pracy szkoły w celu udoskonalenia procesu nauczania oraz wychowywania. Prawo wyznacza ramy funkcjonowania szkół, ale ich prawidłowa działalność zależy przede wszystkim od nauczycieli i kadry zarządzającej. Jeśli okazuje się, że szkoła nie pracuje właściwie, zmienić należałoby proces pracy wychowawczej. Zająć się tym powinien zespół wychowawców, opracowując nowe procedury postępowania. Zmiany dokonywane w szkole pod wpływem informacji uzyskiwanych na podstawie monitorowania losów absolwentów mogą pozytywnie wpłynąć na pracę placówki. W przypadku, gdy szkoła kształcąca w zawodach otrzymuje informacje, że absolwenci danego zawodu nie znajdują zatrudnienia, należy sprawdzić, czy faktycznie rynek pracy nie daje możliwości zatrudnienia w tym zawodzie. Jeśli tak jest, powinno się poczynić kroki w celu zaproponowania kandydatom innych kierunków kształcenia, może zbliżonych, ale dających większe szanse na znalezienie pracy. Warto także pytać absolwentów o ich status materialny, majątkowy czy sytuację życiową, a także o poziom zadowolenia z pracy. Wyniki badań Badanie losów absolwentów może dostarczyć wiedzy nie tylko na temat zapotrzebowania na rynku pracy, ale także oczekiwań uczelni oraz szkół wyższego szczebla. Dzięki temu można ocenić stopień dostosowania absolwentów do wymogów rynku pracy oraz znaczenie doświadczenia zawodowego zdobytego w trakcie nauki w konkretnej szkole. To może być podstawą do zmian w zakresie nie tylko zawodów, w których kształci szkoła, lecz także zajęć dodatkowych, które rozwijają zainteresowania i poszerzają wiedzę. Jeśli np. absolwenci klas filmowych czy dziennikarskich twierdzą, że ukończenie takiego profilu nie ułatwiło im dostania się na wymarzony kierunek studiów, to warto się zastanowić, czy szkoła może coś w tej kwestii zmienić. Być może należałoby zatrudnić odpowiednich specjalistów, zawodowo czynnych aktorów czy dziennikarzy, którzy mogliby pomóc w przygotowaniu uczniów do studiów. Jeśli nie ma takiej możliwości, należy przemyśleć celowość utrzymania tego typu oddziałów. Może też być wręcz przeciwne. Jeśli monitoring losów absolwentów pokazuje, że uczniowie kończący klasę architektoniczną z łatwością dostają się na taki kierunek studiów, gdyż mają lekcje rysunku z profesjonalistą, zajęcia z obsługi specjalistycznych programów, warto wtedy zwiększyć liczbę takich klas. Z praktyki wynika, iż wiele szkół nie monitoruje losu swoich absolwentów. Decyzja o rezygnacji z takich badań często jest dowodem stagnacji i braku chęci wprowadzania zmian. Skutki mogą okazać się zgubne. Jeśli okoliczne szkoły zechcą włożyć wysiłek w zmiany i rozwój, to szkoła stojąca w miejscu wypadnie na ich tle niekorzystnie. Wówczas kandydatów do szkoły może być coraz mniej i w przyszłości może dojść do jej likwidacji. Ochrona danych Zgodnie z obowiązującym prawem badając losy absolwentów, jesteśmy zobowiązani zapoznać respondentów z klauzulą informacyjną, która wynika z art. 13 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (…) i powinna zawierać następujące informacje: • Administratorem danych zgromadzonych w związku z badaniem absolwentów jest Szkoła …………………………………… w ……. . • Kontakt do inspektora ochrony danych: ………………. . • Podstawa prawna: § 22 ust. 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658), tj. dyrektor szkoły lub placówki we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego: przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki. • Dane osobowe przetwarzane będą w celach realizacji badania losów absolwentów. • Informacja o sposobie i czasie przechowywania danych osobowych. • Informacja, że dane nie będą przetwarzane w sposób zautomatyzowany w tym również w formie profilowania. • Informacja o prawie do wniesienia skargi. Chcąc uzyskać wiedzę na temat losu absolwentów, najlepiej zapytać ich samych. W tym celu używane są dane teleadresowe, które pozostają w szkole. Oczywiście nie zawsze będą one aktualne, ale znajomość numeru telefonu lub adresu umożliwia przeprowadzenie wywiadu telefonicznego lub przesłanie ankiety do wypełnienia na adres domowy. Na rozmowę lub wypełnienie ankiety można też zaprosić absolwenta do szkoły. Istnieje też możliwość skorzystania z internetu i zadania pytań za jego pośrednictwem. Taka metoda kontaktu jest najtańsza i najmniej czasochłonna. Można też pozyskiwać informacje o absolwentach z ich kolejnych szkół. W ankietach najlepiej tak konstruować pytania, aby dowiedzieć się jak najwięcej o tym: • co szkoła dała absolwentowi, a czego nie, • z czego był zadowolony, a z czego nie, • jakie są mocne, a jakie słabe strony szkoły, • co chciałby zmienić, a czego nie, • co lubił, a czego nie, • jak czuł się w szkole, • jak ją wspomina, • czy chciałby, aby jego dziecko uczęszczało do tej samej szkoły? Poszukiwanie kontaktu z absolwentami często prowadzi do nawiązania kontaktu z nimi samymi lub z ich firmami, zakładami pracy czy pracodawcami. Współpraca taka może być realizowana w różnych formach: spotkania absolwentów z uczniami klas pierwszych, zaproszenia na lekcje wychowawcze i imprezy szkolne, wspólne przygotowywanie przedstawień teatralnych, pokazów, wystaw.