OPUBLIKOWANO: 28 STYCZNIA 2016

Przedszkola dla dzieci z niepełnosprawnością

Opracowała: Joanna Swadźba, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm.),
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 7 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1113),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2014 r. poz. 1170 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (Dz.U. z 2013 r. poz. 1257),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 173 poz. 1072),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.).

Ustawa o systemie oświaty zapewnia możliwość pobierania nauki w przedszkolach przez dzieci z niepełnosprawnością, zgodnie z ich indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami. Ponadto maluchy te mają prawo do realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych. Zgodnie z art. 71b ust. 1 uso. kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci z niepełnosprawnością i niedostosowane społecznie oraz zagrożone niedostosowaniem społecznym. Może być ono prowadzone w formie nauki m.in. w przedszkolach ogólnodostępnych, integracyjnych, specjalnych oraz innych formach wychowania przedszkolnego. Zmiana art. 71b ust. 1 uso., która umożliwiła objęcie dzieci z niepełnosprawnością lub niedostosowanych społecznie kształceniem specjalnym również w innych formach wychowania przedszkolnego, weszła w życie 18 stycznia 2014 r.

Od 1 września 2015 r. obowiązuje Rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Zastąpiło ono dwa rozporządzenia z 2011 r. dotyczące warunków kształcenia dzieci z niepełnosprawnością i niedostosowanych społecznie – Rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych oraz Rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach. Warto również wskazać, że ważnym aktem prawnym regulującym kwestie z zakresu edukacji przedszkolnej dzieci z niepełnosprawnością lub niedostosowanych społecznie jest Rozporządzenie w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci.

Wiek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym

Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku od trzech do sześciu lat i jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych bądź innych formach wychowania przedszkolnego. Dziecko w wieku powyżej sześciu lat mające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego może zostać objęte wychowaniem przedszkolnym, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończy osiem lat (art. 14 ust. 1 i 1a uso.).

Ważne!

Obowiązek szkolny dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego może być odroczony do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą one osiem lat.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Obowiązkiem przedszkoli prowadzących kształcenie specjalne jest uwzględnienie indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych i predyspozycji dzieci. Zawsze warunkiem koniecznym do objęcia maluchów kształceniem specjalnym jest orzeczenie wydawane przez zespoły w poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub specjalistycznej (art. 71b ust. 3 uso.). Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci przed rozpoczęciem obowiązku szkolnego wydawane są przez zespoły orzekające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania (a nie zameldowania) dziecka. Do wydania orzeczenia właściwa jest więc poradnia obejmująca swym działaniem miejsce, w którym maluch faktycznie zamieszkuje. Orzeczenia oraz opinie dla dzieci niewidomych i słabowidzących, niesłyszących i słabosłyszących oraz dla dzieci z autyzmem wydają jednak zespoły działające w poradniach wskazanych przez kuratora oświaty, za zgodą organu prowadzącego.

Orzeczenia, o których mowa, wydawane są wyłącznie na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) dziecka złożony do zespołu orzekającego.

W orzeczeniu zostają wskazane zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego. Ponadto określa ono:

• warunki realizacji potrzeb edukacyjnych,
• formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawnień,
• sposoby rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka,
• inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Wskazuje się w nim również najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego w przedszkolu: ogólnodostępnym, w tym z oddziałami integracyjnymi, integracyjnym albo specjalnym.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego może zostać wydane na:

• okres roku szkolnego,
• etap edukacyjny,
• okres kształcenia w danej szkole.

Rodzice (opiekunowie prawni) mogą odwołać się do kuratora oświaty w ciągu 14 dni od daty otrzymania orzeczenia. Odwołanie takie wnoszą za pośrednictwem zespołu orzekającego, który wydał orzeczenie.

Prawo wydawania wspomnianych orzeczeń przysługuje wyłącznie poradniom publicznym. Niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne nie są uprawnione do wydawania orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego.

Warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci z niepełnosprawnością

Przedszkola specjalne oraz oddziały specjalne w przedszkolach ogólnodostępnych organizuje się dla dzieci:

• niesłyszących,
• słabosłyszących,
• niewidomych,
• słabowidzących,
• z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
• z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
• z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

Zarówno przedszkola specjalne, jak i oddziały specjalne w przedszkolach ogólnodostępnych mają obowiązek zapewnić (§ 5 Rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym):

• realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego,
• odpowiednie, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci, warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne,
• zajęcia specjalistyczne, o których mowa w treści