OPUBLIKOWANO: MAJ 2014

Przepisy, które powinien znać nauczyciel – cz. 1

Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 7),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1207),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 kwietnia 2009 r. w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na egzaminatorów, sposobu prowadzenia ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji (Dz.U. z 2009 r. Nr 70 poz. 600 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 188),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 97 poz. 624 ze zm.).

Nauczyciele, jako osoby zatrudnione w przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych, są pracownikami systemu oświaty. Z tego względu obowiązuje ich szereg norm prawnych określających zasady działania tego systemu. Są to nie tylko przepisy dotyczące statusu zawodowego nauczycieli, ale także różnego rodzaju akty prawne, które mają wpływ na regulacje wewnętrzne w danej jednostce, w tym dokumentację przebiegu nauczania, na relacje pomiędzy nauczycielem a uczniami i rodzicami, czy na rolę przedszkola i szkoły w lokalnej społeczności.

Poniżej przedstawiono przegląd najważniejszych przepisów prawa oświatowego, które nauczyciel, jako pracownik systemu oświaty, powinien znać, by móc zgodnie z prawem realizować zadania spoczywające na zatrudniającej go jednostce systemu oświaty.

Zadania systemu oświaty

Poznawanie przepisów prawa oświatowego warto zacząć od samych podstaw określających zadania, jakie spoczywają na systemie oświaty, a więc także na pracownikach oświaty, w tym na nauczycielach. Zawarte w art. 1 Ustawy o systemie oświaty cele i zadania, jakie ów system ma spełniać, są zbiorem wytycznych wskazujących sposób jego zorganizowania w Polsce. Chociaż zadania te spoczywają w głównej mierze na państwie i samorządach, to jednak mogą stanowić dodatkową wskazówkę przy interpretacji niejasnych przepisów prawa, do których przestrzegania zobowiązani są także nauczyciele.

Wśród przykładowych zadań systemu oświaty należy wymienić:

• realizację prawa każdego obywatela RP do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju,
• wspomaganie przez przedszkole i szkołę wychowawczej roli rodziny,
• dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej,
• możliwość pobierania nauki przez dzieci niepełnosprawne oraz sprawowanie nad nimi opieki, zwłaszcza przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych,
• utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach,
• kształtowanie wśród uczniów odpowiednich postaw,
• opiekę nad uczniami znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej,