STAN PRAWNY NA 25 PAŹDZIERNIKA 2019 Finansowanie szkoleń dla pracowników przedszkola niepublicznego Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.). Szkolenia dla pracowników przedszkola niepublicznego mogą obejmować zarówno nauczycieli, jak i pracowników niepedagogicznych. W zależności od tego, która grupa zawodowa zamierza się dokształcać, różna będzie tematyka prowadzonych szkoleń – mogą one dotyczyć np. zagadnień związanych z prowadzeniem rachunkowości jednostki, gdy szkolona jest osoba zajmująca stanowisko księgowego, albo kwestii związanych z prowadzeniem zajęć, gdy adresatem szkolenia jest nauczyciel. W każdym z tych przypadków konieczna jest odpowiedź na pytanie, z jakich środków można takie szkolenie sfinansować. Jest ono zasadne z uwagi na fakt, że możliwych źródeł finansowania przedszkoli niepublicznych jest wiele. Dopuszczalne źródło dochodu – oprócz czesnego czy dotacji otrzymywanej z JST, która uzależniona jest od liczby uczniów uczęszczających do przedszkola – mogą stanowić darowizny od rodziców uczniów lub innych podmiotów. Obecnie dotację przyznaje się na podstawie Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Do czasu wejścia tego aktu w życie z początkiem 2018 r. zasady przyznawania dotacji dla niepublicznych przedszkoli regulował art. 90 Ustawy o systemie oświaty. Pomimo pewnych różnic obecna Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych odziedziczyła podstawową konstrukcję przepisów dotyczących przyznawania dotacji właśnie po tym przepisie. Niestety nadal posługuje się ona pojęciami, które nie do końca zostały zdefiniowane, jak „wydatki bieżące”, których interpretacja w różnych jednostkach samorządu terytorialnego jest często odmienna i wynika choćby z długoletniej praktyki, nie znajdującej oparcia w obowiązujących regulacjach. Prawo do dotacji i przeznaczenie dotacji Prawo do dotacji dla przedszkola niepublicznego wynika z treści art. 17 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Przepis ten wyróżnia dwie wysokości dotacji – pełną oraz stanowiącą 75 proc. podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, przy czym większość przedszkoli niepublicznych pobiera niższą dotację z uwagi na warunki, które należy spełnić, aby otrzymać dotację pełną. Wynikają one z art. 17 ust. 1 Ustawy, zgodnie z którym niepubliczne przedszkole niebędące przedszkolem specjalnym otrzymuje na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia z niepełnosprawnością – w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia z niepełnosprawnością przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy, jeżeli to przedszkole spełnia następujące warunki: • realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego, • zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż pięć godzin dziennie, • przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępności, • zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje właściwe dla nauczycieli przedszkoli publicznych, • pobiera opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego nie wyższe niż opłaty ustalone przez radę gminy, • prowadzi dokumentację przebiegu nauczania, wychowania i opieki ustaloną dla publicznych przedszkoli, • liczba uczniów w oddziale przedszkolnym nie jest wyższa niż liczba uczniów w oddziale publicznego przedszkola, • zapewnia uczniom pomoc psychologiczno-pedagogiczną, • stosuje zasady przyjmowania do publicznych przedszkoli określone w rozdziale 6 Ustawy Prawo oświatowe, czyli właściwe dla przedszkoli publicznych. Zgodnie z art. 22 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych dotację w pełnej wysokości przyznaje się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert ogłaszanego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Nie jest zatem wystarczające, aby przedszkole spełniało warunki właściwe dla przedszkoli publicznych, ale dodatkowo, żeby otrzymać pełną dotację, musi zostać wybrane w konkursie ofert. Wyższa dotacja oznacza zatem konieczność spełnienia wielu dodatkowych warunków i, co istotne, ogranicza wysokość czesnego, jakie dodatkowo może pobrać przedszkole, do 1 zł za każdą godzinę zajęć wykraczających poza czas zajęć bezpłatnych – tak jak ma to miejsce w przedszkolach gminnych. Dlatego właśnie większość niepublicznych przedszkoli, na podstawie art. 17 ust. 3 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, pobiera dotację niższą, tj. w wysokości równej 75 proc. podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia z niepełnosprawnością w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia z niepełnosprawnością przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Dopuszczalne przeznaczenie tej dotacji określa obecnie art. 35 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Dotacje zgodnie z tą regulacją są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, w tym na wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej w przedszkolu (także na podstawie umowy cywilnoprawnej) oraz osoby fizycznej prowadzącej przedszkole, jeżeli pełni funkcję dyrektora tego przedszkola. Dla ustalenia rodzajów wydatków bieżących można posłużyć się pomocniczo przepisami Rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Choć nie można stosować ich wprost do wydatków przedszkoli niepublicznych, ponieważ nie są one jednostkami budżetowymi, ww. przepisy dostarczają przydatnej interpretacji tego, które wydatki można traktować jako wydatki bieżące. Analizując zatem treść Rozporządzenia, należy zauważyć, że do wydatków bieżących przedszkoli niepublicznych można zaliczyć wynagrodzenia osobowe pracowników, które obejmują: • wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej, • dodatki za staż pracy oraz inne dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy, • premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe, • dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych, • wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz niewynikające z zakresu czynności, • wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. dyżury, pełnienie pogotowia domowego), • dopłaty (dodatki) wyrównawcze (np. wyrównanie do wysokości kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów), • wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy wypłacane ze środków pracodawców (wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju niezawinionego przez pracownika i inne), • nagrody jubileuszowe, odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i inne, • świadczenia odszkodowawcze (np. w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia, świadczenia wyrównawcze wypłacane pracownikom, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu). Żaden z przywołanych wydatków nie może zatem stanowić podstawy przeprowadzania szkoleń. Należy jednak zwrócić uwagę na § 455 i § 470 załącznika nr 4 do Rozporządzenia. Pierwszy z nich obejmuje szkolenia członków korpusu służby cywilnej, w szczególności zaś wydatki na szkolenia centralne, powszechne, specjalistyczne oraz szkolenia prowadzone w ramach studium zarządzania strategicznego dla dyrektorów generalnych, szkolenia w ramach indywidualnego programu rozwoju zawodowego urzędnika służby cywilnej, a także wydatki na szkolenia związane z organizacją służby przygotowawczej. Niezależnie od rodzaju działalności szkoleniowej § 455 uwzględnia również wydatki stanowiące wypłatę wynagrodzenia z tytułu umów o dzieło lub umów-zlecenia, których przedmiotem są szkolenia członków korpusu służby cywilnej. Oczywiście w przedszkolu niepublicznym nie są zatrudnieni członkowie korpusu służby cywilnej, niemniej istotne w tej regulacji jest to, że wydatki bieżące obejmują również koszty szkoleń. Tym bardziej zwrócić należy uwagę na drugi z wymienionych paragrafów. Obejmuje bowiem szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej. Niezależnie od rodzaju działalności szkoleniowej § 470 w wydatkach bieżących uwzględnia również wypłaty wynagrodzenia z tytułu umów o dzieło lub umów-zlecenia, których przedmiotem są szkolenia pracowników. Jakkolwiek zatem Rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stosuje się do przedszkoli niepublicznych, to warto zwrócić uwagę, że w jego myśl wydatki na szkolenia nie są klasyfikowane jako inwestycyjne, lecz jako bieżące. Podobnie więc traktować można tego typu wydatki na gruncie Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, z zastrzeżeniem że poszczególne formy doskonalenia muszą służyć realizacji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej funkcji jednostki oświatowej. Innymi słowy, dane szkolenie musi odpowiadać potrzebom przedszkola. Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych wskazuje bowiem, że dotacje są przeznaczone wyłącznie na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki. Szkolenie musi zatem służyć podniesieniu kwalifikacji nauczycieli i zdobyta w jego trakcie wiedza musi być przydatna w pracy przedszkola. Wydatki na szkolenie niezwiązane z potrzebami niepublicznego przedszkola mogą być zatem zakwestionowane przez dotującą dane przedszkole gminę. Pozostałe źródła finansowania szkoleń Szkolenia można finansować, jak już wspomniano, nie tylko ze środków pochodzących z dotacji. Przedszkole niepubliczne ma bowiem inne źródła dochodów, choćby w postaci czesnego, co do sposobu wydatkowania którego organ dotujący nie może się wypowiadać. Nie może go również zakwestionować. Osoby prowadzące przedszkola niepubliczne mogą zatem przeznaczać na szkolenia pracowników środki pochodzące z dowolnych źródeł oprócz dotacji pochodzących z gmin. Dopuszczalne jest przeznaczenie na ten cel czesnego otrzymywanego od rodziców, ale również mogą to być środki pochodzące z innych źródeł, jeżeli są one pozyskiwane np. w postaci darowizn od rodziców przekazywanych z ich inicjatywy, czy też środki ze spadków, wynajmu pomieszczeń przedszkola.