OPUBLIKOWANO: LUTY 2014

Urlop wypoczynkowy a inne urlopy pracowników niepedagogicznych

Opracowała: Aleksandra Kuczkowska, radca prawny

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U z 1998 r. Nr 21 poz. 94),
• Ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy. Kodeks pracy (Dz.U. z 2013 r. poz. 1028),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 1996 r. Nr 62 poz. 281).

Przepisy prawa pracy przewidują różnego rodzaju urlopy i zwolnienia od pracy. Najpopularniejszym urlopem jest oczywiście urlop wypoczynkowy, przysługujący każdemu pracownikowi, podczas gdy pozostałe urlopy przysługują wyłącznie określonej kategorii pracowników (np. rodzicom) bądź wyłącznie w konkretnych okolicznościach.

W niniejszym artykule omówione zostaną relacje pomiędzy urlopem wypoczynkowym a pozostałymi rodzajami urlopów przysługujących pracownikom, a w szczególności ich wpływ na planowany bądź trwający urlop wypoczynkowy.

Urlop wypoczynkowy a urlop macierzyński

Urlop macierzyński jest okolicznością uniemożliwiającą pracownikowi rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego. Jak stanowi art. 165 pkt. 4 k.p., jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu urlopu macierzyńskiego, pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.

Ponadto zgodnie z art. 166 k.p., urlop macierzyński jest jedną z okoliczności, które powodują przerwanie już trwającego urlopu wypoczynkowego, uprawniając jednocześnie pracownika do jego wykorzystania w terminie późniejszym. Jeżeli zatem w czasie korzystania z urlopu wypoczynkowego pracownica rozpocznie korzystanie z urlopu macierzyńskiego, to uprawnienie do skorzystania z części urlopu wypoczynkowego, zazębiającej się z urlopem macierzyńskim, przechodzi na okres po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

Pracownik korzystający z urlopu macierzyńskiego nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego na takich samych zasadach, jak gdyby w tym czasie pracował. Niewykorzystany z powodu nieobecności urlop wypoczynkowy nie przepada, pracownik jest uprawniony do jego wykorzystania w terminie późniejszym, tj. po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

Zgodnie z art. 163 § 3 k.p., na wniosek pracownicy (bądź pracownika – ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego) udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pracowników korzystających z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 1821 § 6 w zw. z art. 1822 § 1 k.p.), urlopu ojcowskiego (art. 1823 § 3 k.p.), urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 183 § 1 k.p.) oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 183 § 4 k.p.).

Pracownik nie musi uzyskiwać zgody pracodawcy, powinien go jednak powiadomić o zamiarze skorzystania z urlopu wypoczynkowego, najlepiej składając stosowny wniosek o udzielenie urlopu. Wniosek taki jest dla pracodawcy wiążący, co oznacza, że ma on w tym przypadku obowiązek udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi, który o to zawnioskuje. Taką wykładnię potwierdza także orzecznictwo sądów, w którym wskazuje się, że „pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika, zawierającym propozycję terminu udzielenia urlopu, jest jednak związany takim wnioskiem, gdy pochodzi on od pracownicy, która urodziła lub ma urodzić dziecko i w związku z tym chciałaby przedłużyć czas sprawowania nad nim pełnej, osobistej opieki” (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1999 r., I PKN 350/99). Jest to zatem jeden z nielicznych wyjątków od zasady, że decyzję o terminie wykorzystania przez pracownika urlopu podejmuje pracodawca.

Najistotniejsze jest, aby rozpoczęcie korzystania z urlopu wypoczynkowego nastąpiło bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, co oznacza, że pomiędzy ostatnim dniem urlopu macierzyńskiego a pierwszym dniem urlopu wypoczynkowego nie powinny wystąpić inne okresy usprawiedliwionej nieobecności pracownika, jak np. urlop wychowawczy, zwolnienie na opiekę nad dzieckiem czy zwolnienie lekarskie. Także powrót pracownika do pracy, nawet jednodniowy, powoduje wygaśniecie uprawnienia pracownika do skorzystania z przywileju przewidzianego w art. 163 § 3 k.p. Nie oznacza to co prawda, że pracodawca nie może uwzględnić w takim przypadku wniosku o udzielenie urlopu, jednakże nie jest on już nim związany. Nie zawsze jednak będzie tak, że pomiędzy urlopem macierzyńskim a wypoczynkowym nie wystąpi żadna przerwa. Zgodnie bowiem z art. 1542 § 1 k.p., urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.