OPUBLIKOWANO: LUTY 2014
ZAKTUALIZOWANO: 3 STYCZNIA 2018
Windykacja opłat i innych roszczeń cywilnoprawnych w przedszkolu
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.),
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.),
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.).
Przedszkole, zapewniając opiekę, zajęcia edukacyjne i wyżywienie, może od rodziców/opiekunów dzieci pobierać opłaty na zasadach określonych w Ustawie o systemie oświaty oraz na podstawie uchwały rady gminy. Niekiedy rodzice wnoszą opłaty nieterminowo albo – co zdarza się incydentalnie – nie regulują opłat za przedszkole. W jaki sposób zatem placówka powinna dochodzić roszczeń z tytułu niezapłaconych opłat za korzystanie przez dzieci z jej usług?
Wątpliwości dotyczące trybu dochodzenia należności z tytułu opłat za przedszkole
Procedura dochodzenia roszczeń z tytułu nieuregulowanych opłat za przedszkole – ze względu na niejasny charakter prawny tej opłaty – nie jest oczywista. Podstawę ustalenia opłaty za korzystanie z usług przedszkola stanowi art. 14 ust. 5 Ustawy o systemie oświaty. W ciągu ostatnich kilku lat przepis ten kilkakrotnie w sposób zasadniczy zmieniał swoje brzmienie.
Obecnie art. 14 ust. 5 ww. Ustawy stanowi, że rada gminy określa wysokość opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego w prowadzonych przez gminę publicznych przedszkolach, w czasie przekraczającym wymiar zajęć, w których placówka bezpłatnie świadczy swoje usługi w zakresie nauczania, wychowania i opieki. Równocześnie przepisy Ustawy o systemie oświaty zastrzegają, że opłata za przedszkole nie może być wyższa niż 1 zł za godzinę zajęć. Rada gminy jest również uprawniona do określenia warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat za przedszkole.
Jak już wspomniano, przywołany art. 14 ust. 5 uso. był wielokrotnie nowelizowany, zmieniały się kompetencje rady gminy w kwestii ustalania wysokości opłaty oraz zakresu świadczeń, za które gmina mogła pobierać opłaty. Dokonana w ostatnim czasie przez ustawodawcę nowelizacja przepisów dotyczących ustalania opłat za przedszkole jednoznacznie nie wyjaśniła charakteru prawnego tej opłaty. Nadal trudno stwierdzić, czy jest to opłata publicznoprawna, czy też jest ona świadczeniem cywilnoprawnym.
Sądy administracyjne już od kilku lat wskazywały, że opłatę za przedszkola można zdefiniować jako przymusową odpłatność, nakładaną przez władze publiczne za oferowane świadczenie na rzecz obywatela. Opłata jest zatem pewnego rodzaju zapłatą za uzyskanie zindywidualizowanego świadczenia oferowanego przez podmiot prawa publicznego. Tym samym ma charakter publicznoprawny. Zdaniem sądu, taki właśnie charakter ma opłata ustalona na podstawie art. 14 ust. 5 uso. (zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 3 września 2009 r., II SA/Go 497/09).
Z drugiej strony powszechną praktyką jest zawieranie umów cywilnoprawnych pomiędzy dyrektorem przedszkola a rodzicem. W ich treści pojawia się najczęściej odwołanie do stosowania przepisów Kodeksu cywilnego w sprawach nieuregulowanych umową. Co więcej, zawieranie umów cywilnoprawnych sprawia, że należności z tytułu opłat za przedszkole dochodzi się drogą cywilnoprawną.
