Opublikowano: październik 2013

zaktualizowano: październik 2014

Właściciel żłobka – kwalifikacje i obowiązki

Opracował: dr Paweł Kuczma, doktor nauk prawnych, radca prawny, wykładowca akademicki, autor blisko 40 publikacji naukowych, w tym 4 książek

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1457),
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 ze zm.).

Systematyczne zmniejszanie się liczby żłobków i oddziałów żłobkowych doprowadziło do sytuacji, że do czasu uchwalenia Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 instytucjonalną opieką nad dziećmi było objętych niecałe 2 proc. maluchów w wieku do trzech lat. Główną barierą hamującą powstawanie nowych miejsc żłobkowych w opiece instytucjonalnej były przepisy, które zaliczały żłobki do zakładów opieki zdrowotnej. Uchwalona w 2011 r. ustawa żłobkowa miała na celu ograniczenie barier administracyjnych, jakie towarzyszą procedurom tworzenia nowych instytucji opieki.

Ustawodawca zdecydował się na umożliwienie podmiotom prywatnym prowadzenia działalności polegającej na opiece nad dziećmi w wieku przedprzedszkolnym. Działalność ta może być w dalszym ciągu prowadzona przez gminy, choć te utraciły monopol w tym zakresie na rzecz osób fizycznych oraz osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Obecnie właścicielem żłobka może zatem zostać w zasadzie każdy podmiot prawa, niezależnie od formy organizacyjnej, w jakiej występuje, z wyjątkiem partii politycznych czy komitetów wyborczych, które na mocy właściwych ustaw mają inne cele.

Kwalifikacje właścicielskie

Ustawodawca wprowadził pewne ograniczenia wobec osób tworzących i prowadzących żłobki. Miały one zapobiec temu, aby właścicielem nie została osoba mająca w przeszłości problemy z prawem lub też taka, która nie wywiązywała się należycie ze swoich obowiązków rodzicielskich. W związku z tym właścicielem żłobka może być osoba fizyczna, która:

1. daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,
2. nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona,
3. wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,
4. nie została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne.

Powyższe wymogi mają dość klarowny charakter, z wyjątkiem pierwszego z nich.

Dawanie rękojmi należytego sprawowania opieki nad dziećmi jest przykładem prawniczego „pustosłowia”, gdyż jego użycie w zasadzie niczego nie wnosi do Ustawy. Spełnianie tej przesłanki nie może być w żaden sposób zweryfikowane, a co za tym idzie – jej wprowadzenie do ustawy żłobkowej należy uznać za niepotrzebne. Zwłaszcza że sam właściciel nie musi sprawować (i w praktyce zazwyczaj nie sprawuje) bezpośredniej opieki nad dziećmi. Gdyby bowiem chciał tę opiekę wykonywać, musiałby dodatkowo spełniać inne wymogi określone Ustawą