STAN PRAWNY NA 22 PAŹDZIERNIKA 2024

Lekcje otwarte mają różny charakter – mogą to być lekcje przeprowadzane dla uczniów w obecności zewnętrznych obserwatorów czy rodziców, jak i organizowane dla innych nauczycieli w ramach dzielenia się wiedzą. Z perspektywy nauczycieli najważniejsze są jednak te lekcje otwarte, które wiążą się z procesem doskonalenia i awansu zawodowego.

Lekcje koleżeńskie a lekcje otwarte

W polskim prawie oświatowym nie znajdujemy definicji, które w sposób jasny i konkretny precyzowałyby różnice między lekcją otwartą a koleżeńską. Najczęściej lekcję koleżeńską przeprowadza się w obecności nauczyciela/nauczycieli tego samego lub pokrewnego przedmiotu, natomiast zajęcia otwarte w obecności dyrekcji lub nauczycieli, w tym także tych spoza szkoły. Często spotykamy się też z określeniem zajęć otwartych, np. dla rodziców. Tego typu lekcje są raczej formą pokazania umiejętności dzieci i pochwalenia się nimi przed rodzicami. Najczęściej odbywają się one po właściwych lekcjach, czasami podczas spotkań z rodzicami, kiedy nauczyciel chce pokazać, w jaki sposób dzieci pracują na zajęciach, jak są aktywne, jakie posiadają umiejętności i wiedzę. Jest to niewątpliwie ciekawa forma współpracy z rodzicami, okazja do nawiązania kontaktów interpersonalnych oraz do integracji środowiska uczniowskiego i rodzicielskiego.

Zajęcia a awans zawodowy

Inny cel mają lekcje koleżeńskie czy zajęcia otwarte dla nauczycieli. Przede wszystkim chodzi tu o podzielenie się wiedzą i umiejętnościami metodycznymi. Ważne są wymiana doświadczeń, wspólne omówienie zajęć, wskazanie mocnych i słabych stron zarówno nauczyciela prowadzącego, jak i uczniów uczestniczących w lekcji. Poza tym należy zwrócić uwagę na to, że tego typu zajęcia są jednym z wymogów stawianych nauczycielom ubiegającym się o kolejne stopnie awansu zawodowego, zawartych w Rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (§ 2 ust. 1 pkt 5). Nauczyciel w trakcie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela prowadzi powierzone mu zajęcia i uczestniczy w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły wynikających z potrzeb placówki i środowiska lokalnego. 

Ważne!
Dyrektor szkoły ma obowiązek zapewnienia nauczycielowi w trakcie przygotowania do zawodu warunków do realizacji jego obowiązków oraz doskonalenia zawodowego, w tym przeprowadzenia zajęć w obecności wybranej przez dyrektora komisji.

Zajęcia te, w wymiarze co najmniej jednej godziny, są przeprowadzane w obecności dyrektora, mentora, doradcy metodycznego lub nauczyciela konsultanta, lub przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny, lub nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu, w tej samej lub innej szkole. 

Podczas omawiania zajęć komisja odnosi się do poprawności merytorycznej zajęć, realizacji celu zajęć oraz umiejętności nauczyciela, w szczególności w zakresie właściwego reagowania na zmieniającą się sytuację na zajęciach. Poza tym komisja zwraca uwagę na kulturę osobistą oraz umiejętność komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między uczniem a nauczycielem. Po zajęciach komisja przeprowadza rozmowę na temat zastosowanych metod i form pracy. Zwraca uwagę na indywidualizację pracy z uczniem. Ważne jest również wykorzystanie narzędzi multimedialnych. Po tej rozmowie komisja przyznaje punkty od 0–10 i na podstawie średniej arytmetycznej ocenia zajęcia. Jeśli średnia wynosi co najmniej 5 pkt, nauczyciel otrzymuje pozytywną ocenę. 

Lekcje otwarte jako forma doskonalenia zawodowego