OPUBLIKOWANO: 25 SIERPNIA 2017
Rada szkoły – zasady funkcjonowania i kompetencje
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.),
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.).
Usytuowanie przepisów dotyczących funkcjonowania rad szkół w rozdziale czwartym Ustawy Prawo oświatowe, zatytułowanym Społeczne organy w systemie oświaty, przesądza o społecznym charakterze tego organu. W stosunku do poprzednio obowiązujących regulacji zawartych w Ustawie o systemie oświaty zachowano więc układ systematyczny regulacji poświęconej radzie szkoły, jak również nie zmieniono charakteru tego organu. Z założenia przyjętego przez prawodawcę w art. 81 Ustawy Prawo oświatowe wynika, że rada szkoły składa się zarówno z osób związanych z placówką na gruncie zawodowym, a więc nauczycieli, jak i reprezentacji pozostałych członków jej społeczności, którzy są odbiorcami świadczonych przez nią usług. Członkowie rady szkoły pełnią tę funkcję nie zawodowo, w ramach obowiązków służbowych (jak np. w przypadku rady pedagogicznej), ale społecznie i w oparciu o zasadę dobrowolności – o wejście w skład rady szkoły trzeba się ubiegać.
Z art. 80 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe wynika, że w szkołach i placówkach mogą działać rady szkół i placówek. Analogiczne rozwiązania przewidywała poprzednio obowiązująca Ustawa o systemie oświaty w art. 50 ust. 1. Kluczowy w tym przepisie czasownik „mogą” przesądza, że omawiana w niniejszym artykule rada nie jest organem obligatoryjnym, nie musi być więc powołana. Jednak art. 82 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe ogranicza możliwość powoływania rad, wskazując, że rady szkoły lub placówki nie powołuje się w szkołach i placówkach, w których ze względu na specyfikę organizacji pracy i zadania nie ma możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów.
Powoływanie rady szkoły
O utworzeniu rady szkoły decyduje organ prowadzący. Wprawdzie żaden przepis nie przesądza o tym wprost, ale wniosek taki wypływa z faktu, że – stosownie do art. 98 ust. 1 pkt 5 Ustawy Prawo oświatowe – w statucie szkoły określa się jej organy, zaś pierwszy statut, w myśl art. 88 ust. 7 Ustawy Prawo oświatowe, nadaje organ prowadzący.
Jeżeli w momencie tworzenia szkoły i nadawania jej statutu organ prowadzący nie przewidział funkcjonowania w placówce rady szkoły, droga do jej powołania nie jest zamknięta. Mając jednak na uwadze przywołane wcześniej regulacje, trzeba stwierdzić, że rada może zacząć funkcjonować w istniejącej już szkole pod warunkiem zmiany statutu i wpisania jej do katalogu organów szkoły. Zmiany statutu nie może dokonać jednak organ prowadzący, gdyż uprawniony jest on do nadawania jedynie pierwszego statutu. Kolejne, podobnie jak zmiany, uchwala – zgodnie z art. 80 ust. 2 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe – rada szkoły, a w sytuacji, kiedy jej nie powołano, uprawnienie to wykonuje – na zasadzie art. 82 ust. 2 – rada pedagogiczna.
W placówce oświatowej, której statut dotychczas nie przewidywał funkcjonowania rady szkoły, zgodnie z art. 81 ust. 13 Ustawy Prawo oświatowe jej powstanie organizuje dyrektor z własnej inicjatywy albo na wniosek rady rodziców, a w przypadku szkół ponadpodstawowych także na wniosek samorządu uczniowskiego. Określenie „powstanie organizuje” należy rozumieć jako stworzenie formalnej podstawy do działania rady w postaci zapisów statutowych, ale także działania faktyczne zmierzające do wyłonienia pierwszego składu rady. Jeżeli z wnioskiem o powstanie rady wystąpiła rada rodziców albo samorząd uczniowski, to jest on wiążący dla dyrektora, który niezwłocznie powinien podjąć niezbędne działania umożliwiające realizację tego postulatu.
Kompetencje rady szkoły
Zadania rady szkoły wymienione zostały w art. 80 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe, który określa je w sposób dwojaki. Po pierwsze, przepis ten stwierdza, że rada szkoły uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły lub placówki, przy czym nie sprecyzowano, co należy rozumieć pod pojęciem „spraw wewnętrznych”. Wydaje się, że chodzi tu o wszystkie istotne kwestie związane z bieżącym funkcjonowaniem szkoły, a więc zakres ten obejmuje całe spektrum zagadnień. Sformułowanie „uczestniczy w rozwiązywaniu” przesądza natomiast o tym, że rada współdziała z innymi organami szkoły, nie jest zaś podmiotem, który samodzielnie stanowi o sposobie rozwiązywania spraw wewnętrznych.
Artykuł 80 ust. 2 wyszczególnia pięć konkretnych kompetencji rady szkoły, przesądzając, że organ ten:
- uchwala statut szkoły lub placówki,
- opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki,
- może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności, jej dyrektora lub innego nauczyciela; wnioski te mają dla organu charakter wiążący,
- opiniuje plan pracy szkoły, projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych oraz inne sprawy istotne dla szkoły lub placówki,
