OPUBLIKOWANO: LIPIEC 2013
ZAKTUALIZOWANO: 16 SIERPNIA 2017
Procedura opracowywania tygodniowego rozkładu zajęć
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6 poz. 69 ze zm.).
Tworzenie tygodniowego rozkładu zajęć odbywa się w każdej szkole, bez niego żadna placówka nie może prawidłowo funkcjonować w trakcie roku szkolnego. To zadanie trudne i bardzo pracochłonne, szczególnie w dużych szkołach, w których jest dużo klas i wielu nauczycieli. Opracowany rozkład zajęć powinien być gotowy przed rozpoczęciem roku szkolnego, przygotowuje się go zatem w trakcie wakacji, a więc podczas nauczycielskiego urlopu. Nie ma jednak możliwości wykonania go wcześniej. Tworząc rozkład zajęć, nauczyciel musi wiedzieć, ile i jakie klasy będą w szkole w roku przyszłym, a to wymaga zakończenia rekrutacji do klas pierwszych, która odbywa się w czerwcu.
W niektórych szkołach tygodniowy rozkład zajęć tworzony jest za pomocą programu komputerowego, w innych nauczyciele wykonują to zadanie, przygotowując sobie odpowiedni szablon zawierający kolumny z nazwiskami nauczycieli, nazwami klas i dniami tygodnia, a następnie uzupełniają rubryki ręcznie. Z gotowych programów komputerowych najtrudniej korzystać w tych placówkach, w których stworzenie planu lekcji jest obwarowane wyjątkowo dużą liczbą ograniczeń, podziałów na grupy, klas wielozawodowych albo w takich, w których jest dużo klas, a mało sal. Wówczas po wprowadzeniu danych program komputerowy wykonuje część zadań, po czym pozostałe zajęcia „wrzuca” w plan w sposób niemieszczący się w zadanych wymaganiach. W takiej sytuacji nauczyciel odpowiedzialny za stworzenie rozkładu zajęć może skorzystać z części pracy wykonanej przez program komputerowy, aczkolwiek z doświadczenia wynika, że łatwiej wykonać go samodzielnie od początku.
Za powstanie tygodniowego rozkładu zajęć zgodnego z zasadami higieny pracy ucznia oraz obowiązującymi przepisami prawa odpowiada dyrektor szkoły. Nie oznacza to jednak, że musi wykonać to zadanie samodzielnie. Może bowiem zlecić sporządzenie tygodniowego rozkładu zajęć swojemu zastępcy lub innemu nauczycielowi zatrudnionemu w szkole albo powołać zespół do spraw opracowywania tygodniowego rozkładu zajęć oraz dyżurów nauczycieli.
Z praktyki szkolnej
Doświadczenie pokazuje, że powoływanie zespołu kilkuosobowego, z wyznaczeniem lidera czy też koordynatora, nie jest najlepszym pomysłem. Praca nad tworzeniem rozkładu zajęć jest bardzo drobiazgowa i precyzyjna. Trudno jest kontynuować czynności przerwane przez kogoś innego, przekazywanie sobie wszystkich pomysłów i planów na kolejne działania i kolejne kroki bywa kłopotliwe. Najlepiej, gdy zadanie to wykonują dwie osoby, pracując razem. Wybierając nauczycieli do tworzenia tygodniowego rozkładu zajęć, dyrektor powinien wziąć pod uwagę kilka kwestii – nie tylko obciążenie nauczyciela innymi zadaniami dodatkowymi, ale także jego doświadczenie i znajomość szkoły: ile jest sal, ile pracowni, jakie przedmioty są realizowane w jakich salach itd. Dlatego dobrze jest, jeśli co najmniej jedna z osób przygotowujących tygodniowy rozkład zajęć jest nauczycielem pracującym w danej szkole i znającym panujące w niej zwyczaje.
Trud pracy
Niestety bardzo trudno jest zaplanować rozkład zajęć tak, aby przy zastosowaniu wszystkich obowiązujących zasad zadowolić wszystkich: nauczycieli i uczniów. Swoje niezadowolenie nauczyciele wyrażają w różny sposób, nie zawsze miły i grzeczny. Dlatego osoby zajmujące się tworzeniem rozkładu zajęć powinny być przygotowane na emocjonalne reakcje. To także zadanie dla dyrektora – uświadomić nauczycielom trud pracy związanej z utworzeniem rozkładu i brak możliwości spełnienia wszystkich wymagań i próśb. Większość nauczycieli chciałaby pracować od 8.00 i wcześnie kończyć pracę. W szkole ciężko skomasować w ten sposób wszystkie zajęcia, szczególnie gdy jest ona dwuzmianowa i lekcje trwają do 19.00. W takich placówkach jest szczególnie dużo stresu związanego z informowaniem o rozkładzie zajęć, bo zwykle nauczyciele nie są zadowoleni z pracy do wieczora. Zmiany w już przygotowanym planie lekcji mogą zostać zlecone przez dyrektora szkoły, jeśli nauczyciele lub rodzice wnoszą uwagi mające ważne uzasadnienie lub w sytuacji, gdy przygotowany rozkład zawiera błędy. Każda zmiana planu lekcji powinna jednak wynikać z poważnych powodów; nie powinno się wprowadzać ciągłych zmian tylko dlatego, że nauczyciel woli pracować w innych dniach czy godzinach niż zaproponowane.
Opinia rady pedagogicznej
Wyznaczenie osób, których zadaniem będzie stworzenie tygodniowego rozkładu zajęć, powinno nastąpić pod koniec czerwca lub na początku lipca, aby miały one czas na zebranie potrzebnych materiałów i przygotowanie rozkładu przed 1 września, tym bardziej, że potrzebna jest jeszcze opinia nauczycieli w tej kwestii. Zgodnie z art. 70 ust. 2 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe rada pedagogiczna opiniuje organizację pracy szkoły, w tym zwłaszcza tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Opinia ta nie jest wiążąca, nawet jeśli będzie negatywna – nie powoduje konieczności nanoszenia zmian w rozkładzie zajęć. Istnieje jednak obowiązek zasięgnięcia opinii w kwestii rozkładu zajęć jeszcze przed rozpoczęciem jego stosowania, czyli przed 1 września.
Najważniejsze informacje
Przed przystąpieniem do pracy nad tworzeniem tygodniowego rozkładu zajęć należy zebrać jak najwięcej informacji, gdyż powinien on obejmować wszystkie zajęcia organizowane dla uczniów. Większość z nich wynika bezpośrednio z arkusza organizacyjnego po uwzględnieniu rezultatów rekrutacji do klas pierwszych, a dotyczy warunków organizacji pracy w kolejnym roku szkolnym, takich jak:
- liczba oddziałów (klas, semestrów),
