OPUBLIKOWANO: MAJ 2013
ZAKTUALIZOWANO: 16 SIERPNIA 2017
Edukacja prawna w szkole
Nie jest chyba dla nikogo specjalnie zaskakujące stwierdzenie, że duża część polskiego społeczeństwa nie posiada rzeczywistej wiedzy o formie i zakresie działania wymiaru sprawiedliwości. Trudno też nie zgodzić się z opinią, że znaczna większość Polaków nie rozumie skomplikowanych przepisów prawa i tym samym nie potrafi ich skutecznie stosować. Potwierdzają to, niestety, wyniki przeprowadzonych w 2009 r. przez TNS OBOP badań opinii publicznej, które wykazały m.in., że respondenci nie potrafią odróżnić adwokata od radcy prawnego, a prawa cywilnego od prawa karnego. Około 30 proc. badanych nie wie, co to jest pozew, a 82 proc., że postępowanie przed sądem polskim jest dwuinstancyjne, tzn. że od orzeczeń sądowych przysługuje środek odwoławczy do drugiej instancji. Skutkiem niewiedzy jest brak poszanowania dla prawa oraz jego przestrzegania, przede wszystkim zaś nieumiejętność radzenia sobie w sytuacjach, w których obywatel styka się z przepisami bezpośrednio go dotyczącymi, zwłaszcza jeśli przybierają postać sankcji lub kary.
Nieznajomość prawa jest niestety chętnie wykorzystywana przez oszustów, oferujących np. kredyty i pożyczki na „świetnych” zasadach czy wyłudzających pieniądze za przedmioty lub usługi, które są bezpłatne. Za przykład może tu posłużyć przypadek setek firm, które płaciły prywatnym podmiotom po kilkaset złotych za „dostęp do odpisu KRS”, podczas gdy taki odpis można uzyskać w sądzie za 60 zł. Z drugiej strony niekorzystne dla obywatela zapisy znaleźć można w teoretycznie zgodnych z prawem umowach, które jednak, przyjmując postać skomplikowanych i wielostronicowych dokumentów, stają się niezrozumiałe nawet dla dobrze wykształconych ludzi.
Wyniki wskazanych wyżej badań pokazały w sposób wyraźny, że konieczna jest edukacja w zakresie znajomości przepisów prawa – i to już od najmłodszych lat, w formie nauki w szkołach. Dlatego też Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Sprawiedliwości postanowili podjąć działania zmierzające do wprowadzenia nauki prawa na poziomie szkół średnich, konstatując, iż zagadnienia realizowane podczas lekcji wiedzy o społeczeństwie są niewystarczające i pozbawione praktycznych informacji z zakresu różnych dziedzin prawa.
Pilotażowy program praktycznej nauki prawa przeprowadzono w szkołach ponadgimnazjalnych w województwie łódzkim w roku szkolnym 2010/2011. Uczestniczyło w nim kilka tysięcy uczniów z ponad setki drugich klas ponadgimnazjalnych. Uczniowie, w ramach dwugodzinnych zajęć, zyskali informacje z zakresu prawa cywilnego, administracyjnego, karnego oraz funkcjonowania instytucji wymiaru sprawiedliwości i sposobów korzystania z nich. Zajęcia prowadziło około 70 radców prawnych z łódzkiej Izby. Po zakończeniu programu został on pozytywnie oceniony przez ponad 80 proc. uczestników. Taka ocena spowodowała, że Minister Sprawiedliwości i Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych zwrócili się do Minister Edukacji Narodowej o rozważenie wprowadzenia praktycznych lekcji prawa do programu szkół ponadgimnazjalnych.
