Metoda KLANZY jako droga do wzmacniania potencjału osobowościowego małego dziecka i wspomagania jego rozwoju
Opracowała: Małgorzata Swędrowska, trener, nauczyciel, moderator, szkoli nauczycieli i studentów kierunków pedagogicznych, prowadzi warsztaty literackie dla dzieci oraz baśniowe spotkania z książką w przedszkolach i szkołach
Dążenie do wszechstronnego rozwoju małego dziecka, uczęszczającego do żłobka, to przede wszystkim budowanie klimatu bezpieczeństwa i dobrych relacji z innymi – najpierw dorosłymi (nauczyciel, niania, woźna), potem rówieśnikami (dzieci w grupie). Oferta metod pracy z grupą najmłodszych zawiera szereg propozycji zabaw i działań rozwijających wszelkie sfery osobowości małego człowieka. Na szczególną uwagę zasługuje metoda KLANZY1, która wchodząc w skład pedagogiki zabawy, wyrosła na gruncie psychologii humanistycznej Carla Rogersa oraz teorii Gestalt i jest pełnoprawną subdyscypliną w naukach o wychowaniu2.
Metoda KLANZY wspomaga równocześnie rozwój pojedynczego dziecka i całej grupy, w której maluch funkcjonuje. Stosując ten sposób pracy, nauczyciel tak przygotowuje zajęcia, by zostały spełnione następujące warunki, będące równocześnie specyficznymi cechami metody KLANZY:
- Nawiązanie kontaktu przez zabawy integracyjne
Tworzenie zajęć dydaktycznych rozpoczyna się od zadbania o pierwsze minuty zajęć z dziećmi. Przejawia się to w życzliwym i pełnym szacunku nawiązaniu kontaktu zarówno z pojedynczym dzieckiem, jak i całą grupą, w przyjaznej atmosferze, poprzez stosowanie zabaw integracyjnych.
Przykłady zabaw integracyjnych
- Najmłodsze dzieci reagują na swoje imię. Przed rozpoczęciem zajęć warto zaśpiewać piosenkę na powitanie dla każdego siedzącego w kole na dywanie malucha (na melodię popularnego Panie Janie):
Witaj (imię dziecka), witaj (imię dziecka),
Jak się masz, jak się masz,
Wszyscy Cię witamy, wszyscy Cię witamy,
Bądź wśród nas, bądź wśród nas!
Nauczyciel prowadzi główną linię melodyczną, dzieci powtarzają po nim jak echo i równocześnie zwracają się w kierunku osoby, dla której śpiewana jest piosenka, machają do niej, uśmiechają się, nawiązują kontakt wzrokowy.
- Zabawa „Imię i gest” – dzieci stoją w kole. Każde, począwszy od nauczyciela, po kolei wchodzi do środka koła, mówi swoje imię i pokazuje prosty, wybrany przez siebie gest, ćwiczenie gimnastyczne, ruch rąk, nóg. Wszyscy powtarzają imię i gest osoby w kręgu. Można przy tym wypowiadać słowa: „Ja jestem Jacek i robię tak” (Jacek klaszcze w dłonie). Wszyscy odpowiadają: „Ty jesteś Jacek i robisz tak” (dzieci naśladują Jacka i klaszczą w dłonie).
- Prosta zabawa dla całej grupy „Baloniku nasz malutki”, w odróżnieniu od innej znanej zabawy „Stary niedźwiedź mocno śpi”, sprzyja integracji, gdyż dzieci równocześnie wykonują te same gesty, nikt nie jest pominięty ani specjalnie wyróżniony. Dodatkowo grupa odczuwa radość ze wspólnie przeżytej zabawy.
- Obrysowywanie swojej dłoni na kolorowym arkuszu papieru, podpisanie jej w środku swoim imieniem lub/i wklejenie swojego zdjęcia zaowocuje stworzeniem wspólnego grupowego drzewa. Na „drzewie” obowiązkowo pojawiają się też dłonie nauczycielek, niani, pani woźnej, czyli wszystkich dorosłych, którzy mają bezpośredni kontakt z dziećmi w placówce.
- Zasady współpracy
Na początku zajęć prowadzonych metodą KLANZY ustala się zasady współpracy. Oznacza to, że nauczyciel opowiada dzieciom, co będzie się działo na zajęciach, jaki jest ich cel oraz jakiej aktywności oczekuje od dzieci – np.: „Nadchodzi wiosna, dzisiaj będziemy przygotowywać wiosenną dżunglę na talerzu – zasiejemy rzeżuchę, kiełki pszenicy i ziarna fasoli. Najpierw wysłuchamy wiersza, potem zatańczymy taniec wiosennych kwiatów i na koniec w grupach przy stolikach stworzymy dżunglę. Oczekuję, że uważnie posłuchacie wiersza, w czasie wspólnego tańca każdy wyobrazi sobie, że jest rośliną na wiosennej łące, a przy stolikach podzielicie się obowiązkami”. Oczywiście tak długie oczekiwanie w przypadku małych dzieci dobrze jest rozbić na poszczególne komentarze przed kolejnymi czynnościami. Wskazane jest też w tym momencie odwołać się do umowy grupowej, którą na początku roku przygotowuje się wspólnie z dziećmi. Może ona zawierać np. takie informacje:
- Gdy jedna osoba mówi, to reszta grupy pilnie słucha.
- Zanim coś powiemy, podnosimy rękę.
- Po sobie sprzątamy, o porządek dbamy.
- Aranżacja przestrzeni
