STAN PRAWNY NA 16 LIPCA 2024

Kiedy w placówce pojawia się choroba zakaźna, dyrektor zobowiązany jest przedsięwziąć konkretne działania. Niniejszy artykuł przybliży regulacje prawne obowiązujące w sytuacji wystąpienia choroby zakaźnej w przedszkolu, a także wskaże możliwe działania dyrektora i innych organów placówki w tej niebezpiecznej dla zdrowia dzieci, ich rodzin i pracowników sytuacji.

Podstawowe definicje

Szczególnym aktem prawnym regulującym omawianą tematykę jest Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, która określa zasady i tryb zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym u ludzi oraz ich zwalczania, w tym zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie. Wskazuje ona również zadania organów administracji publicznej w zakresie zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym u ludzi oraz ich zwalczania, a także uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym u ludzi oraz ich zwalczania. Załącznik do Ustawy zawiera wykaz zakażeń i chorób zakaźnych.

Opierając się na ustawowych uregulowaniach, warto na początek podać definicje pojęć, które ściśle wiążą się z tematyką niniejszego artykułu.

Choroba zakaźna – choroba, która została wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczy (art. 2 pkt 3).

Biologiczny czynnik chorobotwórczy – posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty (art. 2 pkt 2).

Epidemia – wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących (art. 2 pkt 9).

Stan epidemii – sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w Ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii (art. 2 pkt 22).

Stan zagrożenia epidemicznego – sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w Ustawie działań zapobiegawczych (art. 2 pkt 23).

Izolacja – odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby (art. 2 pkt 11).

Izolacja w warunkach domowych – odosobnienie osoby chorej z przebiegiem choroby zakaźnej niewymagającej bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych w jej miejscu zamieszkania lub pobytu, w celu zapobieżenia szerzenia się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych (art. 2 pkt 11a).

Kwarantanna – odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych (art. 2 pkt 12).

Dezynfekcja – proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych (art. 2 pkt 7).

Zabiegi sanitarne – działania służące poprawie higieny osobistej, w tym mycie i strzyżenie, higieny odzieży, higieny pomieszczeń, podejmowane w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym u ludzi oraz ich zwalczania (art. 2 pkt 30).

Zagrożenie epidemiczne – zaistnienie na danym obszarze warunków lub przesłanek wskazujących na ryzyko wystąpienia epidemii (art. 2 pkt 31).

Zakażenie – wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego (art. 2 pkt 32).

Nadzór epidemiologiczny – obserwacja osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej oraz zebranie, analiza i interpretacja informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny), jak i stałe, systematyczne gromadzenie, analiza oraz interpretacja informacji o zachorowaniach lub innych procesach zachodzących w sferze zdrowia publicznego, wykorzystywane w celu zapobiegania i zwalczania zakażeń lub chorób zakaźnych – nadzór ogólny (art. 2 pkt 14).

Informacje – dane nieobejmujące danych osobowych w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych (art. 2 pkt 10).

Dochodzenie epidemiologiczne – wykrywanie zachorowań, czynnika etiologicznego oraz określanie przyczyn, źródeł, rezerwuarów i mechanizmów szerzenia się choroby zakaźnej lub zakażenia (art. 2 pkt 8).

Dekontaminacja – proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczych przez mycie, dezynfekcję i sterylizację (art. 2 pkt 6).

Nadzór sentinel – wybiórczy nadzór epidemiologiczny, prowadzony przez wybrany podmiot lub zespół podmiotów w zakresie ich podstawowej działalności (art. 2 pkt 15).

Jakie obowiązki spoczywają na dyrektorze?

Jeżeli dyrektor jest zupełnie zdezorientowany, gdyż taki przypadek zdarza się w jego placówce po raz pierwszy, w pierwszej kolejności może udać się do sanepidu w celu uzyskania informacji adekwatnych do sytuacji, z którą ma do czynienia. Jeśli rodzic już zgłosił chorobę dziecka, warto równolegle z zapytaniem skierowanym do sanepidu wywiesić informację o wystąpieniu przypadku danej choroby w placówce. Następnie można przygotować ulotki informacyjne na temat choroby, jej zapobiegania, postępowania w przypadku podejrzenia jej wystąpienia, rozpoznania i postępowania w sytuacji, kiedy została ona stwierdzona u dziecka. Ulotki należy rozdać rodzicom oraz wywiesić w gablocie informacyjnej.

Trzeba zadbać o to, by nie piętnowano chorego dziecka. Skupić się na profilaktyce, aby zachorowania nie szerzyły się w placówce. Z jednej strony dyrektor musi zadbać o chorego malucha, z drugiej nie wolno zapominać o pozostałych dzieciach i o tym, że powinno się poczynić odpowiednie kroki w celu ochrony ich zdrowia. Nie można bowiem w imię ochrony prywatności chorego dziecka przymykać oka na uczęszczanie niezdrowych dzieci do placówki czy niezachowywanie higieny i czystości przez dziecko, o co z kolei muszą zadbać rodzice. Warto wymagać od rodziców dzieci powracających do przedszkola po chorobie, aby przynosili zaświadczenia lekarskie informujące o zakończonym leczeniu i zdolności dzieci do uczestnictwa w zajęciach. Wszelkie ustalenia dotyczące wymienionych działań należy zawrzeć w procedurach przedszkolnych, które wprowadza się w momencie wystąpienia choroby zakaźnej.

Dobrze, aby udzielano rodzicom informacji o występowaniu u podopiecznych przedszkola zwykłych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Jest to istotne z uwagi na to, że dziecko obejmowane szczepieniem zgodnie z kalendarzem szczepień może mieć kontakt z chorym na tę chorobę, na którą miało być szczepione, co może z kolei rodzić przykre konsekwencje zdrowotne w postaci choroby czy powikłań dla szczepionego dziecka.

Jakie zadania stoją przed organem prowadzącym przedszkole?

Organ prowadzący placówkę ma przed sobą wiele zadań mających na celu zapobieganie zakażeniom i chorobom zakaźnym. Do jego obowiązków należy utrzymywanie placówki w należytym stanie higieniczno-sanitarnym (art. 22 ust. 1), a w jego ramach dyrektor powinien m.in.:

• prowadzić prawidłową gospodarkę odpadami i ściekami,
• zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki,
• usuwać padłe zwierzęta z nieruchomości,
• usuwać odchody zwierząt z nieruchomości (np. z placu zabaw).

Działania administracji publicznej podczas epidemii

Epidemia w jednej konkretnej placówce może się wiązać z wystąpieniem epidemii na terenie powiatu bądź województwa. Warto wiedzieć, że zgodnie z art. 44 ust. 1 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wojewoda sporządza wojewódzki plan działania na wypadek wystąpienia epidemii. Plan ten obejmuje okres trzech lat, z możliwością aktualizacji, i jest ustalany w celu zapewnienia skuteczności działań służących ochronie zdrowia publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi.