OPUBLIKOWANO: KWIECIEŃ 2013

ZAKTUALIZOWANO: SIERPIEŃ 2014

Uprawnienie nauczyciela do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy

Opracowała: Joanna Swadźba, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz.U. z 2001 r. Nr 71 poz. 737 ze zm.),
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2001 r. Nr 161 poz. 1278).

Wkrótce nauczyciele rozpoczną okres urlopowy, w praktyce jednak nie zawsze wszyscy wykorzystają przysługujący im urlop wypoczynkowy. W pewnych przypadkach, jeśli nauczyciel nie zrealizuje należnych mu uprawnień do urlopu wypoczynkowego, może liczyć na wypłatę ekwiwalentu.

Świadczenie to przysługuje na zasadach określonych w treści przepisów Karty nauczyciela i Rozporządzenia wykonawczego w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli.

Zgodnie z treścią art. 66 ust. 2 KN w razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego – nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za osiem tygodni w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust. 1, oraz nie więcej niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust. 3.

Z treści cytowanego wyżej przepisu wynika, że prawo do ekwiwalentu powstaje, jeżeli nauczyciel zatrudniony w szkole, w organizacji której przewidziane są ferie, nie skorzystał z ośmiu tygodni urlopu, a nauczyciel zatrudniony w placówce, w której nie są one przewidziane – z 35 dni roboczych urlopu, z powodu:

• rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
• powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego.

Jedynie wskazane wyżej przesłanki, spełnione łącznie (pierwsza przesłanka to niewykorzystanie urlopu w przysługującym wymiarze, druga – niewykorzystanie urlopu z jednego z powodów wymienionych w treści art. 66 ust. 2 KN), rodzą prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że cytowany powyżej przepis, mimo wprowadzenia zawodowej służby wojskowej, nadal pozostaje aktualny. Ustawodawca, na mocy Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, z dniem 1 stycznia 2010 r. zawiesił obowiązek odbywania zasadniczej służby wojskowej, a tym samym obowiązek odbywania służby zastępczej.

Trzeba jednak podkreślić, iż zgodnie z art. 55 Ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa termin rozpoczęcia i okres trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej, a tym samym służby zastępczej przez osoby podlegające temu obowiązkowi, a także przeszkolenia wojskowego przez absolwentów szkół wyższych. Zatem mimo wprowadzenia zawodowej służby wojskowej, przepisy dotyczące powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego nadal mają zastosowanie.

Reasumując, przepisy art. 66 KN dotyczące przyznawania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy z powodu powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego, choć w praktyce mają marginalne znaczenie, to nadal formalnie pozostają w mocy i są aktualne.

Zatem nauczyciel, który przed wystąpieniem wymienionych wyżej przyczyn zdążył wykorzystać odpowiednio osiem tygodni lub 35 dni roboczych urlopu, nie otrzyma ekwiwalentu pieniężnego. Ekwiwalent nie przysługuje również w przypadku, gdy nauczyciel nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego w danym roku, ale stosunek pracy z nim nie ustał ani nie został on powołany do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego.