Jak eliminować u dzieci zachowania agresywne?

Jest to bardzo trudne pytanie dla każdego nauczyciela, na każdym szczeblu edukacji. W ostatnich latach, w wyobrażeniach większości rodziców, właśnie na nas spoczywa obowiązek wychowania dzieci. Rodzice oczekują od nauczyciela gotowych recept postępowania z dziećmi sprawiającymi kłopoty wychowawcze, a do takich należą zachowania agresywne.

U dzieci w wieku przedszkolnym zachowania agresywne są coraz częstszym zjawiskiem, a tym samym dużym problemem dla nas, nauczycieli, ponieważ nie zawsze wiemy, jak pomóc dziecku agresywnemu, sobie w usprawnieniu pracy i pozostałym dzieciom w grupie.

Nauczyciel, chcąc radzić sobie z tym problemem, winien poznać wszystkie formy, rodzaje i przyczyny zachowań agresywnych, oraz współpracować z osobami kompetentnymi w tej dziedzinie - pedagogiem i psychologiem. Wrażliwość nauczyciela i wnikliwa obserwacja zachowań dzieci w grupie pozwoli na wczesne rozpoznawanie agresji, natomiast trafna diagnoza i prawidłowo dobrane sposoby eliminowania zachowań agresywnych już na etapie życia przedszkolnego będą owocowały na wyższym etapie edukacji. Dodając do tego dobrą współpracę z rodzicami, możemy pomóc wszystkim zainteresowanym stronom - dzieciom, rodzicom i sobie.

U dzieci przedszkolnych najczęściej występują wymienione niżej formy agresji.

Agresja fizyczna: dochodzi do bójki, czyli starcia o zabawkę, pomysł na zabawę, albo o własne racje. Zazwyczaj konflikt dotyczy początkowo tylko dwóch osób. Wybuchając złością, dzieci okładają się pięściami, szarpią się, czasami gryzą, kopią. Atak taki jest najczęściej skierowany bezpośrednio na sprawcę, chociaż może być również przeniesieniem emocji na osobę lub przedmiot niebędący jego przyczyną. Zdarza się, że dziecko jest agresywne wobec rówieśników, a sprawcą jego agresji i gniewu jest dorosły (rodzice, starsze rodzeństwo, czy też my - nauczyciele), krytykujący i wyśmiewający jego zachowanie czy wypowiedzi. Rówieśnik, pies czy przedmiot jest dla złoszczącego się dziecka w danym momencie mniej zagrażający, toteż przenosi swoją złość na niego.

Drugą formą jest agresja werbalna, kiedy dochodzi do konfrontacji słownej, która dotkliwie rani dziecko, a przez nas dorosłych jest często bagatelizowana. U dzieci przedszkolnych przejawia się ona przede wszystkim w postaci wyśmiewania się, złośliwych uwagach, wykłócaniu się podniesionym głosem i przedrzeźnianiu. Literatura psychologiczna podaje, że stanowi ona ponad 50 proc. przypadków agresji. Nawet krótkie "Nie!", "Idź stąd!", "Zostaw!", czy "Przestań!" to typowo agresywne zawołania, które powodują sprzeciw i wpływają na potencjalnych przeciwników. Jednoznacznie grożąca mimika wzmacnia znaczenie słów, które prowokują i rozdrażniają kogoś. Słowa mogą także ranić, odrzucać i ograniczać. Ta forma agresji czasami jest bardzo dyskretna, a interwencja z zewnątrz następuje z dużym opóźnieniem. Dzieci agresywne werbalnie są rzadko kiedy upominane, a jeżeli już, to po upływie pewnego czasu. Tak samo dzieje się, jeżeli chodzi o agresję typu instrumentalnego