Opublikowano: marzec 2013

Urlop wypoczynkowy pracowników niepedagogicznych

Opracowała: Joanna Swadźba, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zm.),
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. Nr 2 poz. 14 ze zm.).

Pracownicy zatrudnieni w szkole lub placówce oświatowej niebędący nauczycielami podlegają regulacjom Kodeksu pracy, również w odniesieniu do zasad udzielania urlopów wypoczynkowych. Przepisy Kodeksu pracy zasadniczo różnią się od tych zawartych w Karcie nauczyciela, mającej zastosowanie dla pracowników pedagogicznych.

Zasady udzielania urlopów wypoczynkowych, stosowane dla pracowników niepedagogicznych, zostały uregulowane w dziale siódmym Kodeksu pracy. Zgodnie z tymi regulacjami pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, płatnego i nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu. Jak wskazał Sąd Najwyższy, „(…) prawo pracownika do odpowiedniego odpoczynku jest uprawnieniem wynikającym z art. 66 ust. 2 Konstytucji i zostało powtórzone jako podstawowa zasada prawa pracy w art. 14 k.p. Pracownik nie może skutecznie zrzec się prawa do odpoczynku zagwarantowanego w art. 132 § 1 i art. 133 § 1 k.p. Zachodzi bowiem bliska analogia między prawem do odpoczynku i prawem do urlopu, którego pracownik nie może się zrzec (art. 152 § 2 k.p.). Obie instytucje służą ochronie zdrowia pracownika i jego bezpieczeństwa” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2011 r., III PK 50/2010).

Wymiar urlopu

Wymiar urlopu jest zależny od stażu pracy i wynosi (art. 154 k.p.):

• 20 dni, jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni, jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Określona powyżej liczba dostępnych dni urlopu odnosi się do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Pamiętać należy, że przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego znaczenie ma wymiar czasu pracy zatrudnionego pracownika. Dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy liczbę przysługujących mu dni urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu związany ze stażem jego pracy. Po wyliczeniu przysługującego pracownikowi urlopu jego wymiar zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Pamiętać jednak należy, że wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć wymiaru przysługującego danemu pracownikowi (art. 154 § 3 k.p.).

Przykład 1

Pracownik ma staż pracy wynoszący cztery lata i zatrudniony jest w połowie wymiaru czasu pracy, a więc wymiar jego urlopu będzie wynosił 10 dni urlopu (1/2 z 20 dni).

Przykład 2

Pracownik zatrudniony jest w wymiarze 7/8 etatu, a jego ogólny staż pracy jest krótszy niż 10 lat. Pracownik ten nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 17,5 dnia. Niepełny dzień urlopu (0,5 dnia) w takiej sytuacji na mocy art. 154 § 2 k.p. ulega zaokrągleniu do pełnego dnia, a tym samym wymiar urlopu pracownika wynosi 18 dni.

Warto również wskazać, że zgodnie z treścią art. 155 § 1 k.p. do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1. zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż trzy lata,
2. średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż pięć lat,
3. średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – pięć lat,
4. średniej szkoły ogólnokształcącej – cztery lata,
5. szkoły policealnej – sześć lat,
6. szkoły wyższej – osiem lat.

Okresy nauki, o których mowa w pkt 1–6, nie podlegają sumowaniu.