Jak wspomagać dziecko z zaburzeniami lateralizacji?
Pojęcie lateralizacji - inaczej czynnościowej asymetrii ciała ludzkiego - jest używane na określenie każdej z form przewagi i większej sprawności narządów położonych po jednej stronie ciała.
Lateralizacja jednorodna oznacza dominację czynności ruchowych jednej ze stron ciała i uznawana jest za model prawidłowy i wzorcowy. U większości ludzi jest to prawa ręka, prawe oko i prawa noga. Nieprawidłowy model to lateralizacja nieustalona, szczególnie występująca po 6.-7. roku życia. Lateralizacja jednorodna, jak już wspomniano, może być prawostronna (przy dominacji prawej strony ciała, tzn. prawej ręki, oka i nogi) bądź lewostronna, gdy dominuje lewa strona ciała (ręka, oko, noga).
W przypadku lateralizacji nieustalonej brak jest dominacji określonej strony ciała, co wyraża się jako oburęczność, obuoczność itd. Postać ta jest charakterystyczna dla wczesnego okresu rozwoju ruchowego, tzn. dla wieku niemowlęcego, poniemowlęcego i przedszkolnego. Ustalenie dominacji ręki i oka powinno nastąpić około siódmego roku życia dziecka, gdy podejmuje ono próby pisania.
Lateralizacja skrzyżowana to ustalona dominacja narządów ruchu i wzroku, lecz nie po tej samej stronie ciała (np. dominacja lewego oka, prawej ręki i lewej nogi oraz inne warianty). Wskazuje to na brak całkowitej dominacji jednej z półkul mózgowych dla czynności ruchowych po przeciwnej stronie ciała. Lateralizacja skrzyżowana występuje u ok. 30 proc. osób w populacji, więc nie jest traktowana jako objaw patologii. Ciekawe jest to, że istotnie więcej jest dzieci ze skrzyżowaną lateralizacją wśród dyslektyków niż wśród uczniów niedotkniętych tą przypadłością.
Dysleksja rozwojowa natomiast charakteryzuje się specyficznymi objawami trudności w czytaniu, pisaniu oraz warunkującymi ją zaburzeniami funkcji poznawczych i ruchowych. Symptomy dysleksji zauważalne są w czytaniu, pisaniu i zachowaniu. Zaburzenia lateralizacji mogą być jednym z objawów nieharmonijnego rozwoju psychomotorycznego, oprócz deficytów rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych (słuchowo-językowych, wzrokowo-przestrzennych, ruchowych) i zakłóceń ich koordynacji. Samo opóźnienie rozwoju lateralizacji, tj. brak ręki dominującej, oburęczność, nie przesądza o diagnozie dysleksji. Może stanowić jeden z wielu objawów.
