OPUBLIKOWANO: STYCZEŃ 2013

Zmiany w prawie w 2013 roku

Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zm.),

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 97 poz. 674 ze zm.),

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.),
• Ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. z 1997 r. Nr 160 poz. 1080 ze zm.),
• Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2002 r. Nr 200 poz. 1679 ze zm.),
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 77 poz. 512 ze zm.),

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.),

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2012 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r. (Dz.U. z 2012 poz. 1026).

Początek roku kalendarzowego to często wybierany przez ustawodawcę termin wejścia w życie zmian w przepisach. Szczególnie dotyczy to uregulowań kadrowo-płacowych. Rok 2013 także przyniesie z sobą zmiany w prawie, zarówno kadrowym, jak i oświatowym. Część z nich weszła w życie 1 stycznia 2013 r., część – chociaż znajduje się jeszcze w fazie prac legislacyjnych – ze względu na ich zaawansowany etap zacznie obowiązywać w późniejszym okresie tego roku.

Nowe zasady nabywania prawa do „trzynastki”

Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2012 r. (P 59/11) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 2 ust. 3 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej w zakresie, w jakim pomija okres urlopu macierzyńskiego jako umożliwiający nabycie prawa do „trzynastki” w wysokości proporcjonalnej, jest niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 2).

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 2 ust. 1 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej nabycie przez pracownika prawa do wynagrodzenia w pełnej wysokości jest uzależnione od przepracowania u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie spełnia tej przesłanki, może liczyć na dodatkowe wynagrodzenie roczne w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego. Warunkiem otrzymania „proporcjonalnej trzynastki” jest jednakże fakt przepracowania u pracodawcy co najmniej sześciu miesięcy. Od powyższej zasady i wyjątku wprowadzano w art. 2 ust. 3 ww. Ustawy dalszy wyjątek. Mianowicie w przypadku korzystania przez pracownika m.in. z urlopu wychowawczego, urlopu naukowego, urlopu dla poratowania zdrowia nie jest konieczne przepracowanie przez niego sześciu miesięcy tak, aby nabył uprawnienie do „trzynastki”. Trybunał Konstytucyjny uznał, że katalog okoliczności zwalniających z warunku przepracowania co najmniej sześciu miesięcy jest sformułowany w sposób przypadkowy i nieracjonalny. Jego zdaniem katalog ten pomijał, istotne z punktu widzenia polityki demograficznej i społecznej państwa, przypadki nieobecności w pracy spowodowane urodzeniem i wychowywaniem dziecka. W związku z powyższym przygotowano Projekt ustawy o zmianie ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, którego celem jest rozszerzenie katalogu „wyjątków” z art. 2 ust. 3 przedmiotowej Ustawy o przypadki korzystania z:

• urlopu macierzyńskiego lub z dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
• urlopu ojcowskiego,
• urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
• dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
• zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
• zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 188 k.p.

Wyższe wynagrodzenie minimalne

1 stycznia 2013 r. weszło w życie