Metody relaksacyjne stosowane w pracy z dziećmi przedszkolnymi
Hałas, stres, pośpiech, poruszenie i niepokój stały się nieodłącznymi elementami współczesnego świata. Tempo życia codziennego stale wzrasta, dlatego dość często trudno zachować opanowanie i pogodę ducha. Faktem staje się wpadanie dzieci w taki sam - jak dorośli - męczący rytm, który niekorzystnie wpływa na kontakty międzyludzkie.
Zatem chcąc zachować własną równowagę i równowagę dzieci, powinniśmy umiejętnie wykorzystywać wszelkie chwile spokoju i odprężenia. Relaks jest metodą, która może nam pomóc. Umiejętnie prowadzony relaks to świadome działania na pograniczu ćwiczeń fizycznych i umysłowych, pozwalające na pełne poznanie własnego ciała i jego możliwości oraz uświadomienie sobie znaczenia swojej woli.
Dzięki własnej aktywności dziecko w wieku od 2 do 6 lat stopniowo poznaje fizyczne możliwości swojego ciała, uczy się panowania nad nim oraz umiejętności opisania go. Zgodnie z wymaganiami otoczenia - zarówno w domu, jak i w przedszkolu - korzysta ze swych umiejętności. Władzę, jaką posiada nad samym sobą, pozwalającą wykonywać i kontrolować własne czyny i gesty, uświadomienia sobie krok po kroku. Dzięki temu lepiej panuje nad swoimi popędami, potrafi zahamować nierozważne ruchy, co ułatwia wysłuchanie innych osób, pomaga w koncentracji uwagi i skupieniu się na wykonywanych czynnościach.
Podczas prowadzenia zabaw relaksacyjnych z dziećmi należy szczególną uwagę zwracać na dobór odpowiedniego słownictwa, umiejętność dokładnego nazywania części ciała oraz pokazywania ich u siebie i innych, na fotografii, w lustrze itp. W przypadku małych dzieci wskazane jest wykonywanie dodatkowych czynności przez osobę dorosłą, jak na przykład: wzięcie na kolana i bezpośrednia pomoc przy wykonywaniu wymaganych gestów i ruchów. Ważną rolę odgrywa także głos i światło. Kiedy dziecko ma przymknięte oczy lub znajduje się w półmroku, wspólna recytacja czy opowiadanie pozwala podtrzymać wątek, odnaleźć zagubioną myśl lub stworzyć nową na podstawie własnych wspomnień.
Z powyższego wynika, że kluczową rolę w osiąganiu celów podczas ćwiczeń relaksacyjnych odgrywa osoba dorosła, ponieważ chcąc pomóc dziecku w relaksie i odprężeniu, musi sama najpierw nauczyć się przeżywać duchem i ciałem to, co stara się dziecku przekazać, by móc następnie przeżyć to wspólnie z nim. Zabawy relaksacyjne dla dzieci w wieku przedszkolnym wymagają osobistego zaangażowania, wspomagają i ćwiczą koncentrację. Do ćwiczeń można wykorzystać zabawki, na przykład piłkę, skakankę, serso lub inne przedmioty: chusteczkę, wstążkę, kartkę papieru albo skarby przyrodnicze znalezione przez dzieci (kamyk, liść, szyszkę, kasztan, źdźbło trawy). W miarę możliwości powinniśmy ćwiczyć także zmysły smaku, węchu i słuchu, o których często zapominamy i nie w pełni wykorzystujemy je w naszym ruchliwym trybie życia. Zmysł wzroku jest wykorzystywany w każdym ćwiczeniu. Pomaga dziecku w przyswojeniu gestów, ruchów, czynności i w tworzeniu własnego wyobrażenia o otaczającym świecie. Dziecko, które dobrze poznało swoje otoczenie, łatwiej unika stresów, pozostaje spokojne i nie czuje się zagrożone, gdyż zna związki między przyczynami i skutkami obserwowanych wydarzeń. Koncentracja na jednym ze zmysłów uspokaja i odpręża dziecko, gdyż pozwala uniknąć poruszenia związanego z nadmiarem bodźców: dźwięki, obrazy, zapachy...
Przykłady zabaw relaksacyjnych
Zabawa "Dłonie i oddech" (od 3 lat)
Korzyści: poświęcenie uwagi oddechowi i temu, jak jest odczuwany na skórze dłoni, uspokaja i odpręża dziecko oraz uświadamia mu, czym jest oddech.
Materiały: zbędne.
Przebieg ćwiczeń: zajęcia można prowadzić w dużej grupie, z kilkorgiem dzieci lub z każdym dzieckiem oddzielnie. Podczas ćwiczeń dziecko siedzi lub leży.
- Dziecko dmucha na wnętrze dłoni, kilkakrotnie przesuwając dłoń powoli przed ustami, od nadgarstka po czubek dużego palca i z powrotem. Następnie powtarza czynność, ale przerywa dmuchanie na czubku dużego palca i zaczyna od nadgarstka.
- Między dwoma wydechami wstrzymuje na kilka chwil oddech. Stopniowo uświadamia sobie, że nie sposób żyć bez oddychania.
- Podobne ćwiczenia dziecko powtarza z pozostałymi palcami, odczekując chwilę przed każdym z nich.
- Kontynuuje ćwiczenie, tym razem z zamkniętymi oczyma, skupiając uwagę na bodźcach dotykowych, docierających z palców, wnętrza dłoni, nadgarstka.
- Powtarza ćwiczenie na wnętrzu drugiej dłoni, później na wierzchu obydwu dłoni.
- Robi głęboki wdech i dmucha na swoją dłoń najdłużej jak potrafi, do wyczerpania całego zebranego w płucach powietrza.
Zakończenie ćwiczeń: Dziecko, leżąc z zamkniętymi oczyma, koncentruje się na oddychaniu.
Zabawa "Obrazek" (od 3, 4 lat)
Korzyści: ćwiczenia pamięci wymagają od dziecka skupienia i uspokajają, odwracając uwagę od bodźców zewnętrznych.
Materiały: obrazki, plakaty i zdjęcia, przedstawiające bliskie dziecku zdarzenia i sceny: znane mu pejzaże i zwierzęta, ludzi przy pracy, zdjęcia rodzinne.
Przebieg ćwiczeń:
- Dziecko wygodnie siedzi lub leży na tapczanie.
- Ogląda pokazany przez dorosłego obrazek i opisuje go, opowiada o ujrzanej scence lub nazywa znane elementy.
- Dorosły prosi dziecko, by zapamiętało obrazek, który za chwilę zniknie; zostanie schowany lub pogrąży się wraz z całym pokojem w ciemności.
- Z zamkniętymi oczyma dziecko powinno opisać zapamiętane szczegóły obrazka lub wymyślić przedstawioną nam historyjkę.
Zabawa "Żywność surowa i gotowana" (od 4 lat)
Korzyści: ćwiczenie pomaga w rozwoju zmysłu smaku, ukazując dziecku przemianę produktów podczas gotowania, i zachęca do spokojnego przyjmowania posiłków.
Materiały:
