OPUBLIKOWANO: PAŹDZIERNIK 2012
ZAKTUALIZOWANO: PAŹDZIERNIK 2014
Pozastrajkowe formy protestu
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 295),
- Ustawa z dnia 5 lipca 1990 r. Prawo o zgromadzeniach (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 397),
- Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.).
Podstawową i zarazem ostateczną formą prowadzenia przez pracowników sporu zbiorowego z pracodawcą jest strajk. Obowiązująca Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych oprócz strajku, czyli środka o charakterze konfliktowym, reguluje także prawo do innych form akcji protestacyjnych. W trakcie trwania legalnego sporu zbiorowego z pracodawcą związki zawodowe mogą wykorzystać pozastrajkowe formy protestu, czyli inne niż strajk, legalne formy wywierania nacisku na pracodawcę.
Co do zasady strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od pracy w celu rozwiązania zbiorowego sporu dotyczącego warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Oznacza to, że przesłanką konieczną strajku jest zaprzestanie pracy, i właśnie ta cecha odróżnia strajk od akcji protestacyjnych.
Zgodnie z treścią art. 25 Ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, przepisy tej Ustawy wyposażyły pracowników w możliwość innego niż strajk, legalnego działania mającego na celu wywieranie nacisku na pracodawcę w trakcie trwającego sporu zbiorowego. Z treści tego przepisu wynikają również warunki konieczne do spełnienia, żeby przeprowadzana akcja protestacyjna uznana została za zgodną z prawem.
Warunki legalności akcji protestacyjnej
Przepis art. 25 ww. Ustawy ściśle określa moment, w którym najwcześniej można rozpocząć akcję protestacyjną oraz wyznacza podstawowe zasady organizowania pozastrajkowych form protestu.
Akcja protestacyjna może zostać zorganizowana w trakcie prowadzonego sporu zbiorowego z pracodawcą, a zatem może zostać zorganizowana jedynie w obronie praw i interesów dotyczących warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.
Związki zawodowe nie mogą rozpocząć akcji protestacyjnej w sytuacji, w której nie jest dopuszczalne prowadzenie sporu zbiorowego. A więc nie jest możliwe prowadzenie akcji protestacyjnej w celu poparcia indywidualnych żądań pracowniczych, jeżeli ich rozstrzygnięcie jest możliwe w postępowaniu przed organem rozstrzygającym spory o roszczenia pracowników (art. 25 w związku z art. 4 Ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
Ponadto akcję protestacyjną można rozpocząć jedynie po wyczerpaniu trybu określonego w rozdziale 2, a więc dopiero po zakończeniu rokowań z pracodawcą i podpisaniu protokołu rozbieżności. Zatem akcja protestacyjna podjęta przed ogłoszeniem sporu zbiorowego albo na przykład w trakcie rokowań jest nielegalna.
Natomiast organizator akcji protestacyjnej nie ma obowiązku uprzedzania pracodawcy o podjęciu takiej akcji.
