Jak pomóc dziecku pokonać tremę i stres?

Zastanawiając się, w jaki sposób pomóc dziecku pokonać tremę i stres należy najpierw odpowiedzieć na dwa pytania. Czym są trema i stres oraz jakie są ich przyczyny. Nie można bowiem zbudować dobrej strategii radzenia sobie z powyższymi problemami, jeżeli nie wiemy, co je warunkuje. Inaczej bowiem musimy postępować wobec dziecka, u którego przyczyną stresu są nadmierne wymagania i oczekiwania rodziców, a inaczej kiedy dziecko jest z natury nieśmiałe i wrażliwe.

Richard Lazarus i Susan Folkman mówią o stresie dopiero wtedy, gdy człowiek jest pewny, że nie poradzi sobie z wymogami danej sytuacji i że nie dysponuje dostatecznym możliwościami skutecznej obrony własnej osoby przed zagrożeniem. Ponieważ spostrzegane jest zagrożenie, pojawia się lęk, który oddziałuje negatywnie na funkcje poznawcze i powoduje zmiany w autonomicznym układzie nerwowym.

Warto pamiętać, iż niepożądane zachowania same w sobie nie doprowadzają do stresu. Dopiero, gdy jakieś zdarzenie zostanie ocenione jako negatywne, to zaistnieje możliwość wystąpienia stresu. Wg Lazarusa ludzie dokonują zarówno oceny znaczenia danej sytuacji awersyjnej, jak i oceniają środki zaradcze, jakimi dysponują w zakresie radzenia sobie z trudnościami.

W sytuacji szkolnej, gdy uczeń poprzez odpytywanie i sprawdziany jest niejako „rozliczany” z poziomu, w jaki opanował wiedzę, istotną kwestią jest również natężenie motywacji ucznia do uzyskania dobrej oceny. Szkolne sprawdzanie umiejętności bardzo często jest niestety sytuacją ogromnie stresującą ucznia, a prawidła psychologiczne są nieubłagane. Któż z nas nie pamięta sytuacji, gdy sam był uczniem, studentem i okazywało się, iż uczniowie, którzy niezbyt przejmowali się nauką, podchodzili na luzie do egzaminów, zdawali je bezproblemowo, a ci którzy uczyli się systematycznie, mieli dużą wiedzę, wychodzili z gorszą oceną. A otóż i wyjaśnienie tych sytuacji.

Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, iż efektywność człowieka jest uzależniona od nasilenia stresu. Motywuje on nas do pewnego momentu, po którym pojawia się nieprzyjemne odczucie, którego symptomami są: nagłe przemęczenie, drżenie rąk czy uczucie niepokoju.

Im zadanie jest trudniejsze i bardziej złożone, tym mniejszy stopień motywowania będzie sprzyjał dobremu wykonaniu.

W miarę wzrostu pobudzenia wzrasta sprawność działania, aż do momentu przekroczenia progu odporności stresowej. Jeśli pobudzenie dalej rośnie, to sprawność i adekwatność działań spada. Tak więc najefektywniejsze działania będą wynikiem średniego poziomu stresu. Mając świadomość tych zależności nauczyciel może odpowiednio zaprojektować formę i trudność sprawdzania wiadomości, ucząc konstruktywnych sposobów obniżania poziomu stresu.

Nim zaczniemy pomagać naszym uczniom, czy dzieciom warto się zastanowić, co tak naprawdę stresuje je przy odpowiedzi, wystąpieniu czy podczas sprawdzianu:

• rekcja klasy, rówieśników
  
• sama sytuacja wystąpienia publicznego
  
• nieśmiałość
  
• osoba nauczyciela
  
• uzyskany stopień
  
• obawa przed reakcją ze strony rodziców
  
• zbyt wygórowane oczekiwania rodziców.