Epilepsja u ucznia – zasady postępowania

Opracowała: Jolanta Smuniewska

Padaczka (epilepsja) jest zespołem chorobowym, którego podstawowym objawem są nawracające napady padaczkowe. Epilepsja rozpoczyna się najczęściej w dzieciństwie lub wczesnej młodości, równie często dotyka obie płci. Przyjmuje się, że wśród ogółu chorych na padaczkę napady pojawiają się u:

20% w wieku przedszkolnym (w tym u 17% w pierwszych 2 latach życia),
34% w wieku 7–15 lat,
13% w okresie szkoły średniej,
16% w okresie wczesnej dojrzałości.

Z badań wynika, że od 5 do 8% ludzi w ciągu życia ma pojedynczy lub przygodny napad padaczkowy. Wśród 1000 osób co najmniej 6–9 ma lub miało nawracające napady. W Polsce rocznie przybywa 12–15 tys. chorych na padaczkę.
Podczas typowego napadu padaczki uczeń:

ma naprężone ciało,
ma drgawki,
ma ślinotok,
traci przytomność.

Typowy napad trwa zazwyczaj około 3 minut.
Podczas nietypowego napadu padaczki uczeń:

nieruchomieje,
traci świadomość,
bełkoce,
rozbiera się,
ma tężejącą twarz,
ma drgające powieki i ręce,
traci kontakt z otoczeniem, ale nie traci przytomności,
wpatruje się w jeden punkt.

Nietypowy napad może trwać nawet do 10 minut.
Najczęstsze napady epileptyczne to:
1. napady częściowe – objawiają się np.:

zaburzeniem świadomości,
drganiem kciuka i/lub kąta ust,
zwrotem gałek ocznych i głowy do boku,
zaburzeniami mowy,
nadmiernym wydzielaniem śliny,
zaburzeniami widzenia, słuchu, orientacji przestrzennej,
powtarzaniem dość prostych czynności (np. ruchy żucia, odpinanie i zapinanie guzików, szukanie czegoś w teczce lub kieszeni itp.),

2. napady pierwotne – objawiają się zawsze utratą świadomości, której może towarzyszyć np.:

drganie powiek,
nagłe wyprostowanie bądź drgnięcie ciała,
mimowolne oddanie moczu (bardzo rzadko).

Podczas napadów pierwotnych często występują również:

rytmiczne drgawki całego ciała,
przygryzanie języka,
głęboki chrapliwy oddech,
nadmierne wydzielanie śliny, która wskutek głębszych oddechów bywa pienista.

Czasami zdarza się, że w czasie napadu dziecko nieruchomieje, zamiera w jakiejś pozie, wygląda, jakby zamyśliło się lub zapatrzyło w odległy punkt.
Czas trwania pierwotnego napadu jest z reguły krótki i wynosi od 5 do 20 sekund. Po jego ustąpieniu dziecko natychmiast powraca do przerwanej napadem czynności (np. zabawy, pisania).

Postępowanie podczas ataku padaczki u ucznia
W razie napadu padaczki u ucznia:

zachowaj spokój – napad mija po 2–3 minutach,
zapewnij mu bezpieczne miejsce i spokój – gdy jest niespokojny, pobudzony, próbuj łagodnie go uspokajać,
bądź przy nim w czasie napadu, pilnując, aby nie doznał obrażeń – gdy chory upadnie, delikatnie podtrzymuj mu głowę, aby w czasie drgawek nie doszło do jej mechanicznych urazów,
ułóż go na boku w tzw. pozycji bezpiecznej – unikniesz zakrztuszenia lub zadławienia się chorego. Ślina i piana na ustach jest normalnym objawem napadu, powinna mieć drogę odpływu,
poluzuj mu kołnierzyk koszuli, rozepnij guzik pod szyją,
nie przyciskaj go mocno do podłoża,
nie wciskaj mu nic twardego między zęby,
powiadom pogotowie ratunkowe, gdy napad się przedłuża i trwa ponad 7 minut.

Gdy zapewniłeś choremu odpowiednią pozycję, po prostu bądź przy nim. Pomagając uczniowi mającemu napad padaczkowy, pamiętaj o poniższych zasadach:

nie przenoś go, nie podnoś ani nie szarp,
nie próbuj „cucić” chorego, polewając go wodą czy bijąc po twarzy,
nie wkładaj niczego dziecku do ust, rozwieranie ust może spowodować obrażenia jamy ustnej,
nie próbuj stosować sztucznego oddychania – na początku dużego napadu padaczkowego dziecko może przez pewien czas nie oddychać nawet do 30 sekund,
nie używaj siły wobec dziecka – dziecko ma podczas napadu zawężoną lub zniesioną świadomość, może źle rozumieć twoje intencje i zareagować na nie agresją.

Uczeń chory na padaczkę fotogenną, aby uniknąć napadu, powinien: