opublikowano: lipiec 2012

ZAKTUALIZOWANO: LISTOPAD 2014

Prawa i obowiązki nauczyciela w czasie tzw. okienek

Opracował: Patryk Kuzior, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. z 1996 r. Nr 62 poz. 286 ze zm.),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).

Ułożenie tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych w szkole w taki sposób, by z jednej strony z jego kształtu byli zadowoleni wszyscy członkowie społeczności szkolnej, z drugiej zaś by były zachowane wszelkie wymogi wynikające z obowiązujących przepisów, w tym przepisów prawa pracy, jest nie lada wyzwaniem dla dyrektora szkoły. W praktyce bowiem – oprócz szeregu innych trudności natury organizacyjnej – zwykle nie udaje się uniknąć, raczej nielubianych przez nauczycieli, tzw. okienek, czyli przerw w codziennej pracy dydaktycznej poszczególnych nauczycieli.

Punktem wyjścia dla rozważań o prawach i obowiązkach nauczycieli w czasie „okienek” w planie lekcji powinny być uregulowania dotyczące czasu pracy nauczyciela. Wydaje się bowiem, że wiele nieporozumień związanych z organizacją pracy tej grupy zawodowej ma swoje źródło w dość powszechnym, jednak błędnym przekonaniu, że szkolny czas pracy nauczyciela, a więc czas, w którym nauczyciel wykonuje swoje obowiązki pracownicze w murach szkoły, jest ograniczony wymiarem ustawowego tygodniowego pensum z niewielkim naddatkiem – pokłosiem noweli nauczycielskiej pragmatyki, wprowadzającej od września 2009 r. obowiązek realizacji tzw. godzin karcianych.

Okazuje się, że czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć jest identyczny jak przewidziany powszechnym prawem pracy i nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Taka właśnie norma czasu pracy zapisana jest wprost w Ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela już od 20 lat (od 1996 r. w art. 42 ust. 1, wcześniej w ust. 2).

W ramach powyższej normy czasu pracy nauczyciel jest zobowiązany realizować nie tylko zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz w wymiarze ustalonym dla poszczególnych stanowisk pracy, ale także inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów oraz zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Różny charakter wymienionych zajęć powoduje, że nie wszystkie mogą być ściśle ewidencjonowane (np. samokształcenie, przygotowanie się do zajęć). W praktyce więc trudno jest w przypadku nauczycieli zrealizować w pełni zasady wynikające z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika, zwłaszcza zaś wykonać dyspozycję wynikającą z § 8 pkt 1 ww. Rozporządzenia