Pierwszy tydzień w szkole. Jak pomóc dziecku zaadaptować się w nowym miejscu?

Opracowała: Dorota Zinkiewicz - psycholog w szkole podstawowej i poradni psychologiczno-pedagogicznej

Zastanawiając się nad pierwszym dniem ucznia w szkole, warto przeanalizować aspekt dojrzałości szkolnej.

Dojrzałość szkolna...

Dojrzałość szkolna bywa różnie określana, zależnie od kierunku badań, zakresu wiedzy o uczniu i definicji procesu uczenia się. Biorąc pod uwagę wybrany element rozwoju, kryterium gotowości do rozpoczęcia nauki szkole jest przejście od całościowego do analitycznego spostrzegania przedmiotów i zjawisk. Według innych autorów dojrzałość szkolna wiąże się z gotowością dziecka do uczenia się lub jako prognoza powodzenia w nauce w klasie I. Stan ten to osiągnięcie pewnego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, sprzyjającego wytworzeniu się dyspozycji określanych jako wrażliwość na naukę szkolną i podatność na uczenie. Ważne, by dziecku towarzyszyło zainteresowanie wiedzą, ciekawość, potrzeba odkrywania i chęć bycia uczniem. Zadaniem nauczyciela pierwszaków jest wykorzystanie ich naturalnej potrzeby poznania i zrozumienia otaczającego ich świata. Dziecko podatne na uczenie potrafi uczyć się pod kierunkiem nauczyciela i współpracując z nim, znajdując miejsce w zespole klasowym i dostosowując się do reguł rządzących grupą, reagując na polecenia nauczyciela i wykonując je. Istotna jest organizacja procesu nauczania i uczenia się dziecka – odpowiedni rozkład materiału nauczania (jego struktura, układ treści) oraz dobór odpowiednich metod realizacji – stosownie do poziomu rozwoju ucznia.

Gotowość dziecka do uczenia się reaktywnego, tj. odbywającego się pod kierunkiem nauczyciela i przy jego współpracy wymaga wytworzenia zespołu cech fizycznych, psychicznych, emocjonalno – społecznych, które pozwalają na efektywne uczenie się (jest to tzw. gotowość szkolna). Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej posiada następujące cechy: w sferze intelektualnej odpowiedni poziom rozwoju procesów poznawczych, sposobów rozumowania i uczenia się, przekształcania wiedzy pod wpływem doświadczenia. Znaczący jest ogólny zasób doświadczeń, wiadomości i umiejętności, będących podstawą rozwoju myślenia. Do uzyskiwania zadowalających postępów w nauce (w uczeniu się i rozwoju) nie wystarczy jednak tylko odpowiedni wynik w teście inteligencji. Oprócz inteligencji wymagana jest od dziecka zdolność skupienia uwagi na zadaniach stawianych przez nauczyciela – a nie tylko na sprawach, które interesują dziecko. Dla powodzenia w uczeniu się ważne są właściwości uwagi i podatność na zmiany poznawcze. Oznacza to umiejętność intencjonalnego koncentrowania uwagi na przedmiocie, wytrwałość w podejmowaniu wysiłku, by zrealizować zadanie (D. Wood). Wyróżnić można zatem trzy kryteria gotowości dziecka do uczenia się:

jego zainteresowanie uczeniem się,
czas utrzymania się tego zainteresowania
wyniki osiągane dzięki ćwiczeniom.