Biblioterapia

Literatura spełnia doniosłą rolę w życiu człowieka, szczególnie w życiu dziecka. Pełni wiele funkcji: poznawczą, dydaktyczną i estetyczną. Kryją się też w niej ogromne złoża ekspresji twórczej. Książka od dawna uczy i wychowuje, dostarcza emocji. Uczy, jak żyć, służy radą i pomocą. A także przynosi rozrywkę i odprężenie po pracy.

Współczesna szkoła nie może prawidłowo funkcjonować bez dobrze prowadzonej biblioteki. Biblioteka jest miejscem, w którym skupiają się wszelkie działania dydaktyczne i wychowawcze powiązane ściśle z planem dydaktyczno-wychowawczym szkoły. Zadaniem biblioteki jest przygotowanie uczniów do samodzielnej pracy. Uczniowie kończący szkołę muszą umieć szukać informacji i odpowiednio je użytkować, mieć wyrobioną potrzebę korzystania z książki jako ich źródła.

Zasadniczym celem pracy bibliotekarza szkolnego jest zainteresowanie uczniów książką i skłonienie ich do częstego odwiedzania biblioteki.

Odpowiednio dobrane zbiory książek powinny zaspokajać zarówno oczekiwania uczniów zgłaszających się do biblioteki z własnej inicjatywy, jak i zachęcić opornych, zainteresować, rozwinąć wrodzone talenty, poruszyć sumienie, zmobilizować do zdobywania wiedzy.

Bibliotekarz musi być otwarty na potrzeby czytelników, powinien stosować urozmaicone metody i techniki w pracy z uczniami. Oparcie i pomoc powinni u niego znaleźć zarówno uczniowie zdolni, jak i ci nazywani trudnymi. Szansą na pozyskanie tych ostatnich i danie im wsparcia poprzez odpowiedni dobór literatury jest pracowanie metodą biblioterapii.

Idea „leczenia za pomocą książki” sięga dalekich czasów starożytnych, wiąże się mianowicie z powstaniem pierwszych bibliotek greckich. Samo słowo „biblioterapia" po raz pierwszy zostało użyte w 1916 roku. Jego etymologia wywodzi się z języka greckiego gdzie „biblion” oznacza „książkę” a „therapeo” – „leczyć”.

Biblioterapię można zdefiniować na trzy różne sposoby:

- jako metodę wspierającą proces terapeutyczny w medycynie,
- jako metodę terapeutyczną ukierunkowaną na realizację określonych celów,
- oraz jako relację leczniczą (interakcję) między biblioterapeutą a pacjentem.

Najtrafniejsza wydaje się jednak definicja M. Molickiej, dla której pojęcie biblioterapii stanowi połączenie najważniejszych aspektów pozostałych trzech ujęć – biblioterapia określana jest tu jako metoda psychoterapeutyczna, która ma za zadanie poprzez literaturę wzmocnić i wzbogacić zasoby osobiste jednostki lub je zmodyfikować, skorygować oraz obniżyć nieprzyjemne napięcie emocjonalne.

Biblioterapię można podzielić na kilka rodzajów – J. Rubin wyróżnia w swojej typologii trzy kategorie biblioterapii:

- instytucjonalną – polegającą na zastosowaniu literatury do potrzeb indywidualnego, zinstytucjonalizowanego pacjenta, prowadzoną głównie przez lekarzy,

- kliniczną – związaną głównie z psychoterapią i stosowaną przede wszystkim wobec pacjentów z problemami emocjonalnymi. Zajęcia odbywają się w szpitalu lub domu pacjenta, mają na celu uzyskanie przez pacjenta zdolności „wglądu w siebie", co ma prowadzić do zmiany jego sytuacji psychologicznej,

- rozwojową, tzw. wychowawczą – dostosowaną do potrzeb użytkowników zdrowych w sensie fizycznym i psychicznym. Prowadzona jest w bibliotekach, szkołach, internatach, również w rodzinach, w których dorośli zapoznali się z technikami biblioterapeutycznymi i szeroko dostępnym na rynku wachlarzem literatury ukierunkowanej na spełnienie potrzeb użytkownika biblioterapii.

Charakterystyczne dla biblioterapii etapy to:

- diagnoza – z którą związane jest rozpoznanie problemów pacjenta (wychowanka) i przewidywanie skutków planowanego działania terapeutycznego

- dobór właściwej literatury ściśle związany ze zdiagnozowanymi potrzebami dziecka, z uwzględnieniem:

a) poziomu czytania dziecka lub poziomu rozumienia tekstu przez dziecko