OPUBLIKOWANO: MARZEC 2013

Odpowiedzialność rodziców i nauczycieli za szkody wyrządzone przez dzieci w przedszkolu

Opracowała: Aneta Chamczyńska-Penkala, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 97 poz. 674 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zm.).

Małoletni to osoba, która nie ukończyła 18. roku życia. W zależności od jego wieku ustawodawca stopniuje odpowiedzialność z tytułu wyrządzonej przez niego szkody. I tak, zgodnie z treścią art. 426 k.c., małoletni, który nie ukończył 13 lat, nie ponosi odpowiedzialności za szkodę powstałą na skutek swojego zachowania. Oznacza to, że wychowankowie przedszkola nie ponoszą w ogóle odpowiedzialności, gdyż nie można im przypisać winy. Uzasadnieniem takiego uregulowania jest twierdzenie, że osoba małoletnia z powodu swojego wieku oraz rozwoju psychofizycznego nie jest w stanie pokierować własnym postępowaniem, a zatem nie można jej zobowiązać do ponoszenia odpowiedzialności za swoje działania i w konsekwencji do naprawienia szkody.

Postępowanie po szkodzie

W przypadku wystąpienia szkody w mieniu przedszkola nauczyciel zawiadamia o tym dyrektora placówki. Jeżeli zaistniały poważniejsze uszkodzenia, a w szczególności takie, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa dzieci i personelu, to w takich sytuacjach właściwe jest sporządzenie protokołu ze wskazaniem, kiedy, gdzie i jaki sprzęt został zniszczony, na skutek jakiego działania, gdyż jest to niezbędne do wskazania osoby odpowiedzialnej za powstałą szkodę.

Przedszkole niepubliczne może uregulować zasady postępowania w takich sytuacjach w statucie placówki, korzystając z wytycznych wskazanych w Rozporządzeniu w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Podejmowane działania tak naprawdę uzależnione są jednak od rodzaju i wysokości poniesionej przez przedszkole szkody. Statut powinien zawierać zapis mówiący o tym, że nauczyciel odpowiada za zdrowie i bezpieczeństwo powierzonych jego opiece dzieci. Zasadne jest również zawarcie w tym dokumencie informacji, kto pomaga nauczycielom w wykonywaniu ich pracy.

Odpowiedzialność rodziców i opiekunów oraz warunki jej wyłączenia

Na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów, zarówno Kodeksu cywilnego, jak i Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko aż do osiągnięcia pełnoletności pozostaje pod opieką rodziców lub prawnych opiekunów. Oznacza to, że do ukończenia 18. roku życia dziecka jego rodzice i inne osoby sprawujące nad nim prawną pieczę ponoszą odpowiedzialność za jego zachowanie oraz wyrządzoną przez nie szkodę. Taką samą odpowiedzialność polski ustawodawca przewidział dla osób zobowiązanych do sprawowania nadzoru nad powierzonymi im małoletnimi dziećmi, co dotyczy również nauczycieli zatrudnionych w przedszkolu w czasie przebywania tam przedszkolaków.

Odpowiedzialność za szkodę małoletniego wynikająca z przepisów prawa cywilnego

Przepisy cywilne prawa polskiego przewidują odpowiedzialność na zasadzie winy w nadzorze. Uregulowania zawarte w treści art. 427 k.